amaliy mashg‘ulotlar uchun o‘quv materiallari 1-mavzu. Dori va dorivor moddalar texnologiyasi fani Darsning maqsadi

11-mavzu: Yomon eriydigan va erimaydigan moddalardan hab dorilar tayyorlash


Darsning maqsadi: mavzu bilan talabalarni yaqindan tanishtirish. Mavjud preparatlar bilan tanishtirish.
Darsning o‘tkazish tartibi: dars o‘qituvchi bilan talabalar o‘rtasidagi muloqat asosida olib borilib, barcha ma’lumotlar yozib tushintirib beriladi.
Darsni o‘tkazish uchun kerakli jixozlar va vositalar: jadvallar, mavjud bo‘lgan dori vositalari, adabiyotlar.
Margimush angidridi 65 kiem suvda eriydi, fitin esa deyarli erimaydi. Bunday xab dori katti k fazasini dori vositalari tashkil qiladi. Suyuq qismini ekstraktlar tashkil kilishi mumkin, (masalan, Chuchukmiya ekstrakta). Birok hamma margimushli hab dorilarni ok rangda tayyorlash qabul kilingan. (ok xab dorilar). Shuning uchun botlovchi modda sifatida bug‘doy uni, namlash uchun glitserinli suv yoki kand sharbati ishlatish urinli.
Rp: Acidi arsenicosi anhydrici 0,03
Phytini 3,0 Massae pilularum q. s.
Ut. f. pil. N 30.
D.S. 1 ta hab doridan kuniga 3 maxal ichilsin.
Xovoncha teshiklari fitin poroshogida yaxshilab ishkalanadi, keyin margimush bilan yaxshilab aralashtiriladi. Olingan aralashma fitinning kolgan qismi bilan tuyiladi, kand sharbati bilan namlanib, un bilan xovoncha va xovoncha dastasidan ajraladigan kayishkok massa hosil bulguncha koriladi. Agar massa yumshokrok bulsa, oz miqdorda kraxmal kushea bo‘ladi. Tayyor xab dori ustiga kraxmal sepiladi.
Xab dorilar tayyorlashning boshqa usuli
Rp: Acidi arsenicosi anhydrici 0,03
Bromcamphorae 3,0
Calcii glycerophosphatis 9,0
M. f. pil. albae N 60.
D. S. 1 ta xab doridan kuniga 3 maxal.
fiyimait xab dorilar uchun yaxshi boglovchi moshi kip 1( glitserofosfat bo‘lib, u k,and sharbati, glitsspin suv aralashmasi bilan (I +1+8 kis'm) IX111I [Lastik > hosil qiladi. Shuning uchun umumiy qoida buyicha olingan kukun aralashmasiga tomchilab namlovchi suyuqlik plastik massa hosil bulguncha qushiladi. Oxirida oz miqdorda kraxmal kushish tavsiya etiladi, bu xab dorilao parchalanishini Yaxshilaydi.
Oson eriydigan va suyuslanadigan birikmalardan xab dorilar tayyorlash
Rp. Kalii iodidi 6,0.
Extr. Glycyrrhizac q. s.
Ut. f. pH. N 60.
D. S. 1 ta xab doridan ko‘piga 2 maxal.
Kaliy yodidni eritish uchun 5 ml suv ksrak, bu xab dorilar O‘lchamining xaldan tashkari kattalashib ketishiga sabab bo‘ladi. Shuning uchun dastlab kaliy yodidni mayda kukun xoliga keltiriladi va 3-4 g Chuchukmiya ildizining kuyuk ekstrakta bilan aralashtiriladi. Bunda kaliy yodidning bir qismi kuyuk ekstrakt namligida eriydi. Hosil bo‘lgan aralashmaga yopishkokdigini kamaytirish maksadida Chuchukmiya poroshogi solib aralashtiriladi.
Rp. Chlorali hydrati 5,0.
Massae pilurarum q. s.
Ut. fiat pilulae N 30 v
Da. Signa. 1 xab doridan uyku oldidan ichiladi.
Bu xab dori tinchlantiruvchi vosita sifatida ishlatiladi.
Xloralgidrat suvda juda yaxshi eriydigan (3:1) modda. Shu sababli xab dori tayyorlashda Chuchukmiya ekstraktidan foydalanish maksadga muvofiqdir. Xloralgidratga 1,5- 2,0 g quruq ekstrakt qushib aralashtiriladi va bir necha tomchi suv bilan namlanadi. Hosil bo‘lgan quyuq massaga chuchukmiya ildizi poroshogidan keragicha kushilib xab dori tayyorlanadi.