Amaliy mashg’ulotlar. 1-amaliy mashg’ulot

UMUMIY MA’LUMOTLAR
Kibirnetika, elektronika, xisoblash texnikasi va asbobsozlikda erishilgan yutuqlar dastur bilan boshqarishning prinsipial yangi sistemasi stanoklarda keng qo’llanilayotgan sonli dastur bilan boshqaradigan (SDB) sistemalari ishlab chiqarishga imkan yaratadi. Bu sistema sonli sistema deyilishiga sabab shundaki unda stanok ijrochi organining har bir surilish kattaligi sonlar yordamida beriladi. Ahborotning har birligiga ijrochi organining ma’lum kattalikda uzlukli siljishi mos keladi. Bu kattalik SDB sistemasining yo’l qo’yadigan imkoniyati yoki impuls qiymati deyiladi.
Stanokni sonli dastur bilan boshqarish deganda ijrochi organlarining harakati, ularning surilish tezligi, ishlov berish sikli ketma-ketligi va kesish rejimini hamda turli yordamchi ishlarni harf raqamli kodda berilgan dastur bo’yicha boshqarish tushuniladi.

SDB sistemasi stanokni sonli dastur bilan boshqarish uchun zarur bo’lib, SDB qurilmasidan va ijrochi mexanizmlar yuritmasidan tashkil topgan.

SDB qurilmasi stanokning ijrochi organiga dasturga mos holda boshqarish ta’sirini beradi.
2.1 rasmda sakkiz yo’llik perfolenta (dasto`rtashigich)ning bir qismi berilgan. Unga boshqarish dasturi kodlangan teshiklarni perfotsiyalash (teshiklash) usuli bilan yoziladi. Perfolenta 1 satr 2 satr qadami 3 axborotni eltuvchi ishchi teshiklari bazaviy qirra 4 tashish teshiklari 5 yo’naltiruvchi yo’li 6 dan iborat.
Bazaviy qirra 4 perfolentaning cheti bo’lib undan boshlab etti “I, II ………..VII” satr yo’lchalari ahborot yozishga sakkizinchisi yakka hatolarni topish uchun foydalaniladi. 6 yo’lcha perfolentani eltish uchun belgilanadi.
SDB qurilmasining muhim qismlariga ahborotni perfolentadan o’qish qurilmasi kiradi. U ahborotni perfolentadan o’qib SDB qurilmasining hotirasiga kiritadi va u yerda ahborot eslab qolinadi. Agar boshqarish dasturini SDB qurilmasining hotirasiga stanokning harfli sonli va indeksli klavishlari orqali to’g’ridan to’g’ri kiritilsa perfolentaga ehtiyoj bo’lmaydi. 2.2-rasmda fotoelektrik o’qish qurilmasining prinsipial sxemasi ko’rsatilgan. Nur yorug’lik manbai 1 dan perfolenta 3 ning teshiklari orqali o’tib fotodatchik 2 ga tushadi. Natijada uning elektr qarshiligi kamayib zanjirda elektr toki paydo bo’ladi. Fotoelektrik qurilmalar ahborotni perfolentaning tezligi sekundiga 1000 satr bo’lgunicha o’qiy oladi.