Amaliy mashg‘ulot№11. Mavzu: Optik transport tarmoqlarida budjetni xisoblash Ishdan maqsad

Parametr
So‘nishlar, Db
11	Optik tolalar ulanishlaridagi yo‘qotishlar	0,2
22	Optik tolalardagi yo‘qotishlar(1310km uchun), dB/km	0,4
33	Optik tolalardagi yo‘qotishlar(1490/1550 km uchun), dB/km	0,2
44	Optik konnektorlardagi yo‘qotishlar, Ar	0,3
55	Optik tolalarni ajralmas ulashlardagi so‘nishlar, As	0,3
76	1:2 turidagi splitterdagi yo‘qotish (A1/2)	3
77	1:4 turidagi splitterdagi yo‘qotish (A1/4)	7,2
8	1:8 turidagi splitterdagi yo‘qotish (A1/8)	10,7
9	1:16 turidagi splitterdagi yo‘qotish (A1/16)	14,4
10	1:32 turidagi splitterdagi yo‘qotish (A1/32)	15,0

Quyidagi 3.2-jadvalda turli optik tolali kabellarning so‘nish koeffitsientlari keltirilgan.

Opticheskiy kabel	To‘lqin uzunligi, nm	So‘nish koeffitsienti, dB/km
G.652D	1310	<0.35
	1550	<0.27
G.657A1	1310	<0.35
	1550	<0.20

So‘nishning optik budjeti B ni quyidagi formula yordamida xisoblaymiz:

Bu yerda:
A_∑ - liniyadagi umumiy yo‘qotish (OLT va ONT orasidagi), dB;
L_i – i- uchastka uzunligi km;
α_{k –} optik kabelning so‘nish koeffitsenti, dB/km
N_{p –} ajraladigan ulanishlar soni;
N_c – payvantlab ulashdagi so‘nish dB;
A_{s –} payvantlab ulashdagi so‘nish, dB;
A_{r –} ajraladigan ulanishdagi so‘nish, dB;
A_{raz –} spliterlardagi yo‘qotishlar, dB;
A_raz = A _¼ · N_¼ + A_1/8 · N_1/8
A_e.z – ekspuatatsion zaxira, dB.
3.8 – rasmda keltirilgan abonent kirish tarmog‘i tashkilish sxemasi uchun liniya optik budjetini xisoblaymiz:
V= A_∑= 4 · 0,35 + 5·0,3 + 6·0,05+7.2· 1+10,7· 1+3 = 24,1 ≈ 24 (dB)
GPON uchun yo‘qotishlar budjeti ITU ning 6.983.4 tavsifnomasiga asoslanadi. Bu tavsifnomada optik signalning so‘nish diapazonlari belgilab qo‘yilgan va sinflarga ajratilgan:

• 
  A sinf: 5dB ÷ 20dB;
  
• 
  V sinf : 10dB ÷ 25dB;
  
• 
  S sinf: 15 dB ÷ 30dB;
  

Shunday qilib ushbu GPON tarmog‘i V sinfga tegishli. OLT va i-chi ONT orasidagi kanal elementlarida signal quvvati zaiflashuvini quyidagi 3.9 – rasmda ko‘rish mumkin (i = 1…N, bu yerda N – OLT ning bitta segmentiga ulangan abonentlar va yoki ONTlar soni).
Optik uzatgich (ya’ni OLT qurilmasi) dan optik qubul qilgich (ya’ni bu xolatda ONT) gacha optik yo‘qotishlarning ruxsat etilgan qiymati shu linie uchun optik signal quvvatining optik budjetidan ortib ketmasligi lozim.

Uzatuvchi qabul qiluvchi qurilmaning optik budjeti quyidagi interval orqali ifodalanadi va ushbu formulalar yordamida aniqlanadi:

OB_min = Pout_min – Pin _min;
OB_max = Pout_max - Pin_max;
bu yerda: P_outmin, P_outmax – uzatkichlarning quvvatining ruxsat etilgan yoyiqligi (kengligi);
P_inmin, P_inmax - qabul qiluvchi qurilmalarda qubul qilinuvchi signalning ruxsat etilgan sotxi.
Optik sarfini xisoblash orqali GPON optik tolali kanali berilgan budjetni qonoatlantirishini isbotlash lozim, agar signallarni ruxsat etilgan buzilishlarni xisobga olgandagi yo‘qotishlar [OB_min, OB_max] intervalga mos tushsa, u xolda GPON dinamik diapazoni:
P = P_{chiq. min} – P_kir ≥ A_∑
bu yerda: R – GPON ning dinamik diapazoni, dB;
R_chiq.min – OLT uzatkichining minimal chiqish quvvati, dB;
R_kir – ONT qabul qilgichi kirishidagi quvvat, dB;
A_∑ - optik yo‘qotish dB.

3.9-rasm. Signal quvvatining zaiflashuvi

Mazkur shartni bajarilishini tekshirib ko‘ramiz. OLT dan ONT ga tomon yo‘nalishda OLT ning chiqish quvvati +2dB ni tashkil qiladi, ONT ning sezgirligi esa -28dB ga teng, ONT dan OLT ga tomon yo‘nalishda ONT ning chiqish quvvati + 0,5dB ni tashkil qiladi. OLT ning sezgirligi esa -29dB tashkil qiladi.

Bu ma’lumotlarni bilgan xolda OLT dan ONT tomon yo‘nalishi oqim uchun optik budjetni xisoblaymiz:
R = +2dB – (-28dB) = 30 dB ≥24dB
ONT dan OLT tomon yo‘nalishdagi oqim uchun xisoblangan esa:
R = +0,5dB – (-29dB) = 29,5dB≥24dB
Madomiki upstream va downstream oqimlari bir tola bo‘ylab uzatilsa ham, optik budjetning ruxsat etilgan qiymati 30dB dan ortib ketmaydi. Shart bajarilmoqda. Demak “O‘zbekiston 20 yilligi” maxallasi “Sarko‘y” ko‘chasining uzunligi 4 km dan ortiq bo‘lmaganligi sababli signal ko‘cha so‘ngida joylashgan abonentlar yetarli quvvatda yetib boradi.

Men ushbu amaliy topshiriqni bajarish orqali radio optik transport tarmoqlari budjetini aniqlash va ularning xususiyatlari haqidagi nazariy bilimlarimni amaliy ko’nikmalar yordamida mustahkamladim.