Amaliy mashg`ulot№1. Mavzu: Ishlab chiqarishda ish kuni xronometraji,mehnatning og`irligi va keskinligi(zo`riqish) ni baholashni o`rganish

Adaptatsiya–kozni yoritilgan sharoitlarga,ayniqsa ravshanlikka moslanish.Yorug`lik va qorong`ulik adaptatsiyalar farqlanadi.Yorug`lik adaptatsiyasi–3-10 minut,orong`ulik adaptatsiyasi–30 va undan ko`p daqiqa davom etadi.
Ko`zni yorug`lik sezuvchi qavati 2 ta nervlardan tashkil topgan: Arbotsidlar—dov-daraxtlar va buta o'simliklarini yo'qatadi.
Aspiratsion usul-ma'lum miqdordagi havoni maxsus yutish munitlari orqali o'tkazish yo'li bilan aniqlanayotgan kimyoviy moddani anglatadi.

AMALIY MASHG`ULOT №16.
Mavzu: UT`tratovushlar tebranishlarining kelib chiqish tarixini o`rganish.
O‘quv mashg‘ulotining maqsadi:Ultra va infra tovushlarning inson organizmiga zararli ta’siri,Ultra va infra tovushlarning uzaga kelish manbalari va sabablari,Himoyalanish vositalari bilan tanishish.
Infra va Ultra tovushlar odamning eshitish organlariga salbiy ta`sir ko’rsatib, qo’rqinch xissi paydo bo’lishi, bosh og’riqlari va bosh aylanishi, shuningdek ko’rishning susayishi yuzaga kelishi kuzatiladi. Ayniqsa odam organizmiga salbiy ta`sir ko’rsatuvchi infratovushlarning tebranish oraliqlari 4-12 Gs ni tashkil qiladi.
Ul`tratovushlarning odam organizmiga salbiy ta`sirlarida asab tizimining ishdan chiqishi, og’riq sezgisining buzilishi, qon tomir tizimining bosimi o’zgarishlari, shuningdek qonning fiziologik ko’rsatkichlari xususiyatlari o’zgarishlari qayd qilinadi. Ul`tratovushlar havo muhiti orqali uzatilishi yoki bevosita tegib turgan qattiq va suyuq muhitlar orqali (ishchilarning qo’li orqali) organizmga ta`sir ko’rsatishi mumkin. Uzatilishning tegish orqali ta`sir ayniqsa odam organizmiga ul`tratovushlarning salbiy ta`sirini oshiradi.
Infratovushlarning chegaraviy qiymatlari qanday aniqlanishini qarab chiqamiz. Ko’pincha holatlarda ishlab chiqarish sharoitlarida past chastotali shovqinlar va tebranishlar infratovushlar xisoblanadi. Shovqin tarzidagi holatlarda infratovushlar shovqin o’lchash asboblarida aniqlanadi.
Infratovushlar doimiy – ovoz bosimi darajasi «chiziqli» tarzdagi shovqin o’lchash asbobi standart shkalasi yordamida o’lchanganda 1 minut vaqt davomida 10 dB dan katta bo’lmagan qiymatlarda o’zgaruvchi va doimiy bo’lmagan – ushbu vaqt davomida 10 dB dan kam bo’lmagan oraliqda o’zgaruvchi turlarga ajratiladi. Doimiy tarzdagi infratovushlar uchun ovoz bosimi me`yorlari 2, 4, 8, 16 i 31,5 Gs chastotalarida, doimiy bo’lmagan infratovushlar uchun esa – ovoz bosimi umumiy darajasi «chiziqli» tarzdagi shovqin o’lchash asbobi standart shkalasi yordamida, dB larda o’lchanadi. Infratovushning ruxsat etilgan chegaraviy darajalari «Ishlash joyida infra tovushning ruxsat etilgan gigenik me`yorlari»da ko’rsatilgan bo’lib, bu qiymatlar 4-jadvalda keltirilgan.