Amaliy mashg‘ulot radiatsiya darajasi va yutilgan nurlanish miqdorini o‘lchovchi asboblarining tuzilishi va ishlash asoslarini o‘rganish

2-rasm. Uranning bo‘linish zanjirli reaksiyasining boshlanishi va
rivojlanishi

---

Radioaktiv nurlarning
eng xavfli
joyi
shundaki, inson organizmida bu kasallik
yaqqol namoyon bo'lguncha hech qanday
belgiga ega bo'lmaydi. Aniqlangandan keyingi
holat esa nihoyatda og'ir bo'lishi va ko'pincha
o'lim bilan tugashi mumkin.
Radioaktiv
moddalar
bilan
ishlaganda ishni
to'g'ri tashkil qilish va
muhofaza
chora-tadbirlarini
qo'llash
xavfsizlikni ta'minlaydi.
3-rasm. Odam organizmining radiaktivlikni qabul qilish
nisbiy ko‘rsatkichi.
Nurlanish miqdori
Zararlanish belgilari
50 R
Zararlanish belgisi yo’q.
100 R
Ko’p marta nurlansa (10-30 kun), 10% 
odamlarda qusish, darmonsizlanish 
belgisi paydo bo’ladi.
200 R
Nurlanish kuchaysa I-turdagi nurlanish 
kuzatiladi.
300 R
II-turdagi nurlanish kuzatiladi.

---

Radiatsiya
(lot. radiatio —
nurlanish
) — yadroviy oʻzgarishlar oqibatida vujudga
keladigan elektromagnit va korpuskulyar nurlanishlar, Quyosh nurlanishi, kosmik nurlar
oqimlari. R.ning tirik organizmga taʼsiri R. dozasi bilan belgilanadi.
Rentgen
(r) bilan
oʻlchanadi. R. miqdori singuvchi radiatsiya va boshqa radioaktiv nurlanishlarning
shikastlovchi taʼsiriga bogʻliq. Bir kunda 20 r gacha R. kishi organizmi uchun xavfsiz
doza hisoblanadi. Bundan ortiq miqdordagi R. organizmdagi toʻqimalarni shikastlab,
kishini nurlanish kasalligiga mubtalo qiladi. R. dozasi dozimetrik asboblar yordamida
oʻlchanadi. Radioaktiv modda (a, r~, u nurlar, neytronlar va boshqalar) va boshqa
ionlovchi nurlanish manba (rentgen qurilma)lari bilan ishlaganda ularning zararli dozasini
xavfsiz nurlanish dozasigacha kamaytirish uchun tadbirlar kompleksi ishlab chiqilgan.