Amaliy mashg’ulot mavzusi Ajratilgan soat Amaliyot natijasi

O’quv amaliyot mashg’ulotlarining texnologik xaritasi

Ish bosqichlari va vaqti	Faoliyat mazm ni
	O’quvchi	Talim oluvchi
1 -bosqich. O’quv mashg’ulotga kirish (...daq)	Tashkiliy qism: 1. Ta’lim oluvchilarning davomatini tekshiradi. 2.Ta’lim oluvchilarning mashg’ulotga tayyorgarligini nazorat kiladi, 3.Amaliy mashgulot nomi, rejasi, Maqsad va kutilayotgan natijalar bilan tanishtiradi. 4.Amaliy mashg’ulotning Baholash mezonlari bilan tanishtiradi. 5.Xavfsizlik texnikasi qoidalariga amal qilishni eslatadi.	Mashg’ulotga tayyorgarlik ko’radilar. Amaliyotga xavfsizlik texnikasi, sanitariya va gigiena talablariga rioya qilgan xolda maxsus kiyimda keladi, Xavfsizlik texnikasi jurnaliga imzo qo’yadilar, Tinglaydilar
2-bosqich. Asosiy (200daq)	Kirish yo’riqnomasi (50 daq). O’quvchilar bilimini faollashtirish: Tezkor-so’rov: savol-javob, aqliy xujum orqali bilimlarni faollashtiradi. Yangi o’quv material bayoni: O’quv amaliyoti mavzusi bo'yicha umumiy ma’lumot beradi, ish jarayonini tushuntiradi; Joriy yo’riqnoma (135 daq). Yangi o’quv material bo’yicha amaliy mashk bajarish. 3.Ta’lim oluvchilarni ish joylariga taqsimlab amaliy ish yuzasidan yo’riqnomali texnologik xarita (-ilova) xamda mustaqil ish bajarish uchun xom-ashyo tarkatadi va ko’rsatmalar beradi. Mustaqil ishlarni bajarilishini Maqsadli aylanish vaqtida nazorat kiladi va ish jarayonida O’quvchilar tomonidan qo’ygan xatolarni ko’rsatadi. Yakuniy yo’riqnoma (15 daq): Mashg’ulot tugaganidan sung ish joylarini talab darajasiga keltiradi, Tayyorlangan maxsulotni qabul qiladi.	Savollarga javob beradi. Tinglaydilar, chizadilar, yozib oladilar. Ta’lim oluvchilar uz ish joylariga turadilar, mashgulot raxbari ko’rsatmalari va yo’riqli texnologik xaritaga rioya qilgan xolda bajaradilar. Xatolarni to’g’irlaydilar. Foydalanilgan jixozlarni mashgulot raxbariga topshiradilar. Ish joyini tozalaydilar.
3-bosqich. Yakuniy daq)	Yakunlash: 1 . O’quvchilarni amaliy mashgulot bo’yicha Baholarini elon kiladi (-ilova); 2.Kelgusi kasbiy faoliyatlarida amaliyotda bajargan ishlarining axamiyati va muximligiga O’quvchilar e’tiborini karatadi, 3. Kelgusi mashgulot mavzusi bilan tanishtirib uyga vazifa beradi (-ilova).	Tinglaydilar. Topshiriqni yozib oladilar.

Yorug‘likning fotometrik manbalari (photometric) Ushbu yorug‘lik manbalaridan foydalanganda dastur belgilangan muhitda yorug‘lik tarqalishining fizik o‘zgarishini ta’minlaydi va yorug‘lik oqimi, yorug‘lik kuchi va yoritilganlik kabi tushunchalarga tayanadi. Fotometrik manbalar yorug‘likning real o‘lchov birligini ishlatadi: lyumenlar (lm) – yorug‘lik energiyasi, vaqt birligida yoritilgan; kandellar (cd) – yorug‘lik kuchining o‘lchov birligi (belgilangan soha chegaralarida tarqatiladigan yorug‘lik oqimi); 269 lyukslar (lx) – yoritiladigan yuza maydoniga yorug‘lik oqimining aloqasini belgilaydi (yoritilganlik). Fotometrik manbalarni yaratish uchun Create (Yaratish) sahifasidan Lights (Yorug‘lik manbasi) bandini tanlab, so‘ngra tushuvchi ro‘yxatdan Photometric bandi tanlanadi. Fotometrik manbalarning turlari: 1. Target Point (Nuqtali yo‘naltirilgan), Free Point (Erkin yo‘naltirilgan) – barcha yo‘nalishlarda yorug‘lik tarqalishi. 2. Target Linear (Chiziqli yo‘naltirilgan), Free Linear (Chiziqli erkin) – lyuminessent lampalar imitasiyasi (chiziqli-uzaygan yorug‘lik). 3. Target Area (Tekislikga xos chiziqli), Free Area (Tekislikga xos erkin) – yorug‘likni eng yuqori nuqtadan tarqatishga o‘xshatish (to‘rtburchakli tekislik). 4. IES Sun (Quyosh nuri), IES (Sky) – quyosh nuri va osmon yorug‘ligi imitasiyasi (muhit effektlarini hisobga olib yorug‘lik yaratish imkonini beradi (masalan: bulutli kundagi yorug‘lik)). Fotometrik manbalar paramertlari bo‘lmasi ko‘pincha standart manbalarga mos keladi. Intensity / Color / Distribution (Intensivlik / Rang / Taqsimlanish) bo‘lmasida fotometrik manbalarning quyidagi noyob paramertlari joylashgan: 1. Distribution (Taqsimlanish) – belgilangan qonuniyatlar bo‘yicha yorug‘likni taqsimlash imkonini beradi: Isotopic va Diffuse – barcha yo‘nalishlar bo‘yicha yorug‘lik tarqalishi; Spotlight – yorug‘likning konussimon tarqalishi; Web – yorug‘lik tayyor taqsimlangan fayl ochish. 2. Color (Rang) qism menyusi yorug‘lik rangini belgilaydi, shuningdek, yorug‘likning turli xil real manbalari (Flouressensiya, galogen, simobli va b.) uchun tayyorlashlarni tanlash imkonini beradi. Shuningdek, rang temperaturasini kelvin (Kelvin)da ko‘rsatish mumkin. 3. Intensity (Intensivlik) yorug‘likning ravshanligi fotometrik manbalar o‘lchov birligida beriladi. Sunlight (quyosh yorug‘ligi) va daylight (kunduzgi yorug‘lik) yorug‘lik manbalari 270 Sunlight (Quyosh yorug‘ligi) va Daylight (Kunduzgi yorug‘lik) yorug‘lik manbalari yorug‘likning standart manbalaridan farqli “Tizim” toifasidagi obyekt hisoblanadi. Ular belgilangan geometrik joy uchun quyosh yorug‘ligini yaratish imkonini beradi va Create (Yaratish) sahifasining Systems (tizimlar) bandida joylashadi. Sunlight (Quyosh yorug‘ligi) obyekti manbaning o‘zi (Sun), yorug‘lik yo‘nalishlariga (janub, shimol, sharq, g‘arb) bog‘liq ravishda manbaning turgan joyini belgilovchi kompas (Compass), yorqin dog‘lar doirasi (Hotspot/Beam) va yorug‘likning tashqi doirasi (Falloff/Field)dan tarkib topadi (5.92-rasm). Sunlight obyektini yaratish uchun sichqonchaning chap tugmasini bosgan holda kursorni ozroq ko‘chirish (kompas (Compass) belgisi paydo bo‘ladi), so‘ngra tugmani qo‘yib yuborib kursorni yuqoriga yoki pastga ko‘chirish (manba balandligi), undan keyin sichqonchaning chap tugmasini bosish kerak. Sunlight (Quyosh yorug‘ligi) yorug‘lik manbasi ikkita ko‘rinishdagi tahrirlanuvchi parametrlarga ega: 1. Modife (O‘zgartirish) sahifasida yorug‘likning asosiy manbalari (intensivlik, soyalarni tahrirlash va b.)ga o‘xshash parametrlar bo‘lmasi joylashgan. 2. Motion (Harakat) sahifasida geografik joylashuv parametrlari ko‘rsatiladi: - Time (Vaqt) qism menyusida quyoshga o‘xshash manba joylashgan erning yil, kun, oy, soat, minut va sekundi ko‘rsatiladi. - Location (O‘rnashgan joy) qism menyusi dunyodagi turli xil shaharlarni tanlash imkonini beradi. Yorqin dog‘ chеgarasi (Hostpot/Beam) Manbaning tashqi chegarasi (Falloff/Field) Manba (Sun) Compass 271 5.92-rasm. Chapda: Sunlight (Quyosh yorug‘ligi) manbasi tuzilishi; O‘ngda: Ushbu manbadan foydalanish natijasi. - Kenglik va uzoqlik Latitude (kenglik) va Longitude (uzoqlik) parametrlari bilan beriladi. - Site (O‘rnashgan joy) qism menyusida ikkita parametr beriladi: Orbital Scale (Orbital masshtab) – Sun va North Direction (proeksiyalash oynalarida shimol holati) manba balandligini tayinlaydi. Daylight (Kunduzgi yorug‘lik) obyekti o‘xshash tuzilmaga ega bo‘lib, unda IES Sun (Quyosh nuri) va IES (Sky) fotometrik obyektlari ishlatiladi. Atmosfera effektlari Kunduzgi yorug‘likni yaratishdan tashqari 3D Studio Max dasturi olov (Fire Effect), tuman (Fog, Volume Fog) va hajmiy yorug‘lik (Volume Light) kabi turli xil atmosfera obyektlarini yaratish imkonini ham beradi. Muhit effekti Environment and Effect (Atrof muhit va effektlar) oynasida joylashgan bo‘lib, bosh menyudagi Rendering (Vizuallashtirish) bandida joylashgan Environment ... (atrofdagi muhit) buyrug‘i orqali chaqiriladi. Har qanday effektni yaratish uchun Atmosphere (Atmosfera) bo‘lmasidagi Add (Yaratish) tugmasini bosish va kerakli atmosfera effektini tanlash lozim bo‘ladi. Tanlangan effektlar Add tugmasining ro‘rapasidagi effektlar ro‘yxatida paydo bo‘ladi. Fire Effect, Volume Fog tipidagi effektlar maxsus gabarit konteynerlar yordamida yaratiladi: BoxGismo (quti ko‘rinishidagi gabarit konteyner), SphereGismo (sfera ko‘rinishidagi gabarit konteyner) va CylGismo (silindr ko‘rinishidagi gabarit konteyner). Konteynerlar yaratish tugmasi Create (Yaratish) sahifasining Helpers (Yordamchilar) toifasidagi Atmospheric Apparatus (Atmosfera effektlarini yaratish uchun uskunalar) bandida joylashgan. Environment and Effect (Atrof muhit va effektlar) oynasidan Fire Effect (Olov effekti) (5.93-rasm) uskunasi tanlanganidan so‘ng Fire Effect Parameters (Olov effekti parametrl ari) bandi paydo bo‘ladi va unda quyidagi parametrlarni ko‘rsatish mumkin: 272
1. Pick Gismo (Gabarit konteynerni tanlash) qism menyusida yaratilgan konteyner ko‘rsatiladi, shundan keyin effekt tanlangan konteyner ichida joylashadi. 2. Colors (ranglar) qism menyusida uchta rang beriladi: Inner Color (Ichki rang); Outer Color (Tashqi rang); Smoke Color (Tutun rangi). 3. Share (Shakl) qism menyusida olovning ikki ko‘rinishi beriladi: Tendrill (Alanga tili) va Fireball (Olovli shar). 4. Characteristics (Xususiyatlar) qism menyusida quyidagilar beriladi: Flame Size (Alanga o‘lchami); Density (Zichlik); Flame Detail (Alanga detallari); Samples (Tanlab olish). 5. Motion (Harakat) qism menyusi Phase (Faza) va Drift (Siljish) parametrlari yordamida olov effektini animatsiyalash imkonini beradi. 6. Explosion qism menyusi yordami bilan portlash imitasiyasini yaratish mumkin. 5.93-rasm. Olov effekti (Fire Effect). 273 5.94-rasm. Hajmiy tuman effekti (Volume Fog). Volume Fog (Hajmiy tuman) parametri (5.94-rasm) gabarit konteynerda joylashgan bo‘lib, tuman effektini yaratishga xizmat qiladi va quyidagi parametrlarga ega: 1. Volume (Hajm) qism menyusida tuman rangi (Color), zichligi (Density), bo‘lak o‘lchami (Step Size)ni ko‘rsatish mumkin. 2. Noise (Shovqin) qism menyusida har xil turdagi tumanlar beriladi: Regular (Normal), Fractal (Fraktal) va Turbulence (Girdobsimon). Hajmiy yorug‘lik (Volume Light) (5.95-rasm) yaratish uchun Volume Light Parameters (Hajmiy yorug‘lik parametrlari) bo‘lmasida Pick Light (Manbani ko‘rsatish) tugmasini bosib yorug‘lik manbasini tanlash zarur. Hajmiy yorug‘lik parametri Fog Color (Tuman rangi), Attenuation Color (So‘nish rangi), Density (Zichlik) va boshqalar hisoblanadi. Fog (Tuman) effekti (5.96-rasm) biror-bir konteynerni talab etmaydi va yaratilgandan so‘ng sahnada birdaniga paydo bo‘ladi. Ushbu effektning parametrlari quyidagilar hisoblanadi: 1. Fog (Tuman) qism menyusida quyidagi parametrlarni berish mumkin: Environment Color Map (Tumanga bo‘yoq berish xaritasini tanlash), Environment Opacity Map (Tuman shaffofligi xaritasini tanlash), shuningdek, tuman turini tanlash: Standard (Standart), Layered (Qatlamli). 2. Standard (Standart) qism menyusida tuman chegaralari ko‘rsatiladi: Near (Yaqin chegara), Far (Uzoq chegara).