Amaliy mashg’ulot Mavzu: Neft va gaz amaliyotida foydalaniladigan grafik materiallarning shartli belgilari Ishning maqsadi

---

Amaliy mashg’ulot 
Mavzu: Neft va gaz amaliyotida foydalaniladigan grafik
materiallarning shartli belgilari 
Ishning maqsadi:
Bu amaliy mashg’ulotda talabalar neft va gaz yo’nalishida 
foydalaniladigan grafik matyeriallarning shartli belgilari bilan tanishadilar va ularni 
qo’llashni o’rganadilar.

Shartli belgilarning vazifalari va turlari. 
Geologik xujjatlarning eng muhim 
tarkibiy qismi ularning shartli belgilaridir. Geologik xarita, kesim va stratigrafik 
ustun tuzishda shartli belgilardan foydalaniladi, shunki ularda tasvirlangan tog’ 
jinslarining nomi, yoshi, tarkibi, paydo bo’lish sharoitlari, yotish elementlari, 
qatlamlarning chegaralari, mos va nomos yotishlari, burma va darzliklarning turlari, 
topografik ma’lumotlar shartli belgilar bilan ifodalanadi. 
Shartli belgilar asosan: rang , shtrix, xarf va rakamlar bilan ifodalanadi. 
1.Rangli belgilar bilan asosan cho’kindi, vulqon va metamorflashgan 
jinslarning yoshi, intruziv jinslarning tarkibi ifodalanadi. 
2.Shtrixli belgilar orqali tog’ jinslarining tarkibi, ayrim hollarda yoshi 
tasvirlanadi. 
3.Tog’ jinslarining yoshi va paydo bo’lishi xarf va raqamlar (indeks) bilan 
belgilanadi. 
Ishlatilayotgan geologik xujjatlarda o’tgan davrlar yotqiziqlari yoshiga qarab 
quyidagi ranglar bilan belgilanadi: 
To’rtlamshi davr / Q / - nim sargish. 
Neogen davri / N / - och sariq. 
Paleogen davri / Р / - zargaldoq rang 
Bur davri / K / - sargish yashil 
Yura davri / J / - havo rang 
Trias davri / T / - och binafsha 

---

Pyerm davri / P / - gisht rang (qizil)
Toshko’mir / С / - kulrang 
Devon davri / D / - jigarrang 
Silur davri / S / - yashil rang 
Ordovik davri / O / - ko’k rang 
Kembriy davri /
є
/ - binafsha rang 
Tokembriy davrlari / V / - / AR, PR, R / - pushti rang 
Ularda qari qatlamlar odatda to’q, yosh qatlamlar esa och ranglarda beriladi. 
Ayrim hollarda rangli va shtrixli belgilar birgalikda beriladi. 
Odatda shartli belgilar xaritaning o’ng tomonida joylashtiriladi. Quyida 
geologik xaritalarda va boshqa xujjatlarda foydalaniladigan ayrim shartli belgilar 
byerilgan. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

TOG’ JINSLARI 
 
Cho’kindi jinslar 
 
 
 
 

---

---

Magmatik jinslar 
 
 
 
 
 

---