Amaliy mashg’ulot №7: elektr o’lchashlar

O’lchash asbobining daraja qiymati

Asbobning sezgirligiga teskari bo’lgan kattalik asbobning daraja qiymati deyiladi.

(7.6 )

Asbobning daraja qiymati ko’rsatgichni bir xonaga ko’chiruvchi o’lchanuvchi kattalikka teng.

(7.7)

Masalan: 2.5 A tokni o’lchashda asbob strelkasi 50 xonani (bo’lakni) ko’rsatsa, asbobning tokka sezgirligi daraja qiymati:

Asbobning shkalasi o’lchanayotgan kattalikni hisoblashga mo’ljallangan. Shkaladagi yozuv ko’pincha o’lchanayotgan kattalikni bildiradi. Ba’zan u shkala boshidan olingan xonalar sonini bildiradi. Teng xonali shkalada asbobning darajasi (bir xonasining qiymati) qo’yidagicha aniqlanadi:

(7.8)

A_mak–asbobning strelkasi eng katta qiymat olgandagi o’lchanayotgan kattalik miqdori. N- asbob shkalasidagi xonalarning umumiy soni.

Asbob o’zgarganda uning strelkasi ko’rsatayotgan, o’lchanayotgan kattalik mikdori:

(7.9)

bu yerda n– shkaladagi xonalar soni.

Tekis bo’lmagan (teng xonali bo’lmagan) shkalada xonalarning darajalanishi har-xil bo’ladi. Bu holda asbobning darajasi (7.4) ifodaga asosan topiladi. Elektr o’lchov asbobida bir nechta o’lchash chegarasi bo’lishi mumkin, bunday asboblarga ko’p chegarali asboblar deyiladi. Ko’p chegarali asboblarni ishlatishda har bir chegara uchun alohida daraja qiymati aniqlangani ma’qul bo’ladi.

Masalan, voltmetr 0 dan 15 V gacha va 0 dan 30 V gacha o’lchash chegarasiga ega bo’lsin. Umumiy xonalar soni 150 bo’lsa, daraja qiymati:

Birinchi holda


Ikkinchi holda