Amaliy mashg’ulot №7 (4-soat). Mavzu: Dastgohning xarakteristikalarini baholash. Dastgohning ekspluatatsion xarakteristikalarini baholash Ishdan maqsad

Stanokning bikrligi ishlov berish jarayonida o‘zgarmaydigan yoki o‘zgaradigan kuchlar ta’sirida elastik kuchishlarning sodir bo‘lishiga qarshilik ko‘rsata olish xususiyatini tavsiflaydi. Bikrlik qiymati quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi

Bu erda R - elastik deformatsiya yo‘nalishida ta’sir etuvchi kuch. Bikrlikka teskari kattalik beriluvchanlik deb ataladi:

«Stanok-moslama-asbob-detal» sistemasining umumiy bikrligi shunday bo‘lishi kerakki, asbob bilan zagotovka o‘rtasidagi elastik kuchishlar hosil qilinadigan o‘lcham yo‘nalishida bo‘lib, topshiriqdagi chegaralarda joylashishi lozim.
Stanokning samaradorligi. Mahsulot ishlab chiqarishni tashkil etishda texnologik jihozlarning eng ma’qul variantini tanlash muhim texnik-iqtisodiy masala hisoblanadi. Stanoksozlikda turli variantdagi stanoklar samaradorligini o‘zaro qi’yosiy aniqlash uchun keltirilgan harajatlar ko‘rsatkichi qo‘llaniladi:

bu erda P_i – i - variant uchun mahsulot birligiga keltirilgan harajatlar, so‘m; S_i - mahsulot birligiga joriy harajatlar (tannarx), so‘m; K_ui - solishtirma asosiy harajatlar (stanok­larning mahsulot birligiga to‘g‘ri keladigan narxi), so‘m; E_n - asosiy harajatlar samaradorligining normativ (me’yoriy) koeffitsienti (E_n=0,15).
Taqqoslanadigan stanoklar variantlari ichida qaysi birining keltirilgan harajatlari eng kam bo‘lsa, shunisi maqul hisoblanadi.
Stanokning maqbul variantini ishlatishdan ko‘riladigan yillik iqtisodiy foyda zamin (asos qilib olingan) va maqbul variant bo‘yicha hisoblangan yillik keltirilgan harajatlar farqi bilan aniqlanadi:

YAngi stanok yaratishda uni joriy etishdan ko‘riladigan iqti­sodiy foydani aniqlash uchun zamin variant sifatida buyurtmachida ishlatilayotgan mos stanokni olish mumkin. Bunday holda keltirilgan harajatlarni o‘zapo taqqoslab faqat buyurtmachi oladigan iqtisodiy foydani bilish mumkin bo‘ladi.
Stanoklarning zamin va maqbul variantlarini o‘zaro taqqoslashda keltirilgan harajatlar va iqtisodiy samarador­lik bilan bir qatorda qo‘shimcha asosiy harajatlarning qoplanish muddatini ham hisoblash kerak.

SHunda t<[t] sharti bajarilishi lozim, bunda [t] - qo‘shimcha asosiy harajatlarning qoplanish joiz muddati. Stanok va boshqa texnologik uskuna uchun