Amaliy mashg‘ulot №4 Mavzu: zahira baliqlarni etishtirish havzalarini loyihalashtirish darsning maqsadi

Amaliy mashg‘ulot № 4
Mavzu: ZAHIRA BALIQLARNI ETISHTIRISH HAVZALARINI LOYIHALASHTIRISH
Darsning maqsadi. 1.Hovuz baliqchilik xo‘jaligi
2.Isitish va sovutish qurilmalari.Ulaga qo‘yiladigan texnik talablar
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari:muammoli ta’lim, munozara.
Adabiyotlar: A1- A5; Q6; Q7.


DARSNING MAZMUNI
SADOK UCHUN JOY TANLASH
Sadokuchunengyaxshijoy - bukul, suvombori, xovuzlar, karer, kanal, zovurlar. Tanlangan jsy kuyidagi talablarga javob berishi kerak:

1. 
   suv xavzasining maydoni 1 ga dan kichik bulmasligi kerak. YUksak suv utlari usmagaы, iloji boricha usimliklardan xoli bulgan joy tanlanadi (Sadolarni kanday kilib pirs atrofida joylashgirish 16-rasmda kursatilgan);
   
2. 
   sadok urnatiladigan suvlikning chukurligi eng kamida 2,5-4,0 metr bulishi kerak. CHukurligi 10-15 metr keladigan suv xavzalari eng kulay xisoblanadi;
   

3. 
   suv chukurligi 3 m bulgan su* xavzalarida suv tulkini, suv toshkini bulmasligi, suv xarorati tez-tez uzgarmasligi lozim, tezda loyka bulmasligi, zamor yuz bermasligi darkor;
   
4. 
   suv manbasi (suv kiradigan va suv keladigan) sifati buzilmasin, eroziya ga uchramasin, ifloslg nmasin;
   
5. 
   sadok urnatilgan xududga ayniksa 2 gektarli xovuzlarga koramollar kirmasligi, suv ichishga ya kin kelmasligi lozim. Mollar suvga kirib suv sifatini buzadi;
   

6. 
   tanlangan joyda yuksak suv usimliklari usmasligi kerak, usib chikkan takdirda xam urib turish zarur. Suv usti usimlik bilan koplamasligi kerak, begona ixtiofauna kirmasin.
   

Sadok suv xavzasining shunday joyida urnatilishi kerakki, suv okimi tulkini sekin bulsin, suv tuxtagan bulsa xam bulaveradi. Eng yaxshi joy shamol sekin esib tursin. SHamol suvda erigan kislorod mikdorini neygrallaydi. SHamol ta’sirida suv katlami almashinib turadi. Ammo kuchli shamollardan sadok ximoya kilingan bulishi kerak. Sadok mustaxkam joylashtirilgan bulsin. Sadoklar kerak, yilning xamma fasliga muvofiklashgan yul bulishi kerak.
Kichik suv xavzalarda (maydoni 1 ga dan kichik bulsa) urnatilgan sadok suvi tez aynnydn, kislorod defitsenti kuzatiladi, ammoniy konsentratsiyasi oshadi. SHu bilan birga nitratlar xam oshadi. Katta suv xavzalarda bunday muammo umuman bulmaydi. Bitta muammo bulishi mumkin, u xam bulsa brakon’erlardir. Sadokning tashki kurinishi rasmlarda kursatilgan.
Sadokda suv sifagini yaxshi saklash uchun, sadok devoridagi turlar orkali xamma vakgg metabalizm maxsuloti, ozika koldigi chikib tursin. Sadok suvi bilan suvlikdagi suv orasida xamma vakt almashinib turishi kerak. Buning uchun gez-tez sadok turini suv utlaridan tozalab turish shart. Suv almashinuvi yaxshilanadi. Eng muximi, sadok suv tubidan 1,5-2,0 metr yukorida joylashgani ma’kul.
SHuning uchun xam sadok urnatiladigan joy katta suv xavzalari (Ogitma, Devxona, SHurkul, Tudakul, Kora kirning “Akvarium" xududi) eng kulaydir. Bunday chukur suv xavzalarida kislorod defitsita yuz bermaydi, chunki suv satxi nisbatan stabillashgan buladi. Katta suv xavzalarda urnatilgan sadok 15- rasm.
Agarda suv manbasiga koramol, kuylar kelib suv ichsa, suvga kirsa, suvda kislorod defitsita xavfi paydo bulishi mumkin. Suvda mollarning gungi xisobiga ammoniy, nitritlar kupayadi. Mol gungi suvdagi mikroorganizmlar faoliyatini kuchaytiradi.
Balikshunos suv xavzasida sadok uchun kulay joy tanlar ekan, u uzining biznes-rejasiga asoslangan ish tashkil kilishi kerak. SHu munosabat bilan sadokda balik etishtirish tugrisida tulik 138ma’lumotga ega bulishi lozim 15-rasmda sadoklar umumiy kurinishi kursatilgan.

1. 
   Suvlikning umumiy xarakteristikasi (xavza pasporgi).
   

a) suv xavzasi tipi (kul, suv ombori, balikchilik xavzasi, karer, kanal, kollektor);
b) suvlik kim tomonidan va kaisi maksadda ekspluatatsiya kilinadi (k/x sugorish, axoli ichimlik suvi, tashlandik suv xavzalar);
v) xavzaga antropogen ta’sir (plyaj, maishiy va sanoat chikindilari, suvlikka kelib ketunchilar, sadoklarni ximoya imkoniyatlari;
g) yullarning mavjudligi, odam eilan gavjumligi;

2. 
   Xavzaning joylashgan xududniyag iklim xarakteristikasi, shamol yunalishi va kuchi, xavo va suv ?frorati yil davomida, suvlik tubi relef i, suv satxining rыjimi.
   
3. 
   Xavzaning xarakteristikasi - chukurligi (yukori, kichik va urtacha % xisobida).
   
4. 
   Suvlikning gidrokimyoviy >sarg1kteristikasi - suv sifatiga nisbatan, kaysi balik turi bokilishi uchun.
   
5. 
   Suvlikning goksikologik solati.
   
6. 
   Xavzaning tabiiy ozika bashei va shunga asoslangan xolda trofologik klassifikatsiyam (oligogrof, evtrof, mezotrof va distrof), balikxur kushlar turi a soni, suvlikdagi balik turi.