Amaliy mashg’ulot №4 Ishlab chiqarish xonalarida zaruriy havo almashinish karraligini aniqlash va moslama tanlash

Yechimi: Chiqib ketuvchi havoning haroratini aniqlaymiz.

t_ch.k. = t_i.z. + Dt(H – 2) = 28 + 1×(14 – 2) = 40°S.

Xona ichidagi o’rtacha haroratni aniqlaymiz.

t_ich.o’rt = (t_i.z. + t_ch.k.)/2 = (28 + 40)/2 = 34°S.

Har temperaturalarda t_ch.k., t_ich.o’rt, t_tash lardagi havoning zichligi (kg/sm³), aniqlaymiz, bular quyidagi qiymatlardir:

r_tash = 1,170, r_ich.o’rt = 1,150, r_ch.k. = 1,130.

To’liq issiqlik bosimi quyidagi formula orqali aniqlanadi.

r_to’l. = h×g (r_tash -r_ich.o’rt) = 11×9,81×(1,170 – 1,150) = 2,16 Pa.

Pastki shamollatuvchi deraza markazidagi ortiqcha issiqlik bosimi umumiy bosimning 30% tashkil qiladi deb qabul qilamiz, ya’ni

Dr₁ = 0,3r_to’l. = 0,3×2,16 = 0,648 Pa.

Yuqoridagi shamollatuvchi deraza markazidagi ortiqcha issiqlik bosimini aniqlaymiz:

Dr₂ = r_to’l. – Dr₁ = 2,16 – 0,648 = 1,512 Pa.

Pastki shamollatuvchi derazalardagi havo oqimining tezligini aniqlaymiz.

v₁ = m/s.

Shamolatish havosi keluvchi derazalarni talab qilinuvchi yuzalarini aniqlaymiz m = 0,5 qabul qilamiz.

S₁ = L/(3600×m×v₁) = 300000/(3600×0.5×1) = 166,7 m².

S₁ = 167 m² qabul qilamiz.

Yuqoridagi shamollatuvchi derazalarda havo tezligini hisoblab topamiz.

= 2,68 m/s.

Shamollatuvchi havoni tortuvchi derazalar yuzasini aniqlaymiz

S₂ = L/(3600×m×v₂) = 300000/(3600×0,5×2,68) = 62,2 m².

S₂ = 63 m² qabul qilamiz.

Ishlab chiqarishdagi havo almashtirish talabini aniqlash

Sun’iy havo almashtirish sistemasining hisobi almashtirishi talab qilinuvchi havo miqdoriga bog’liqdir. Me’yoriy hujjatlar talabiga asosan har bir ishchi uchun talab qilinuvchi havo miqdori, bir ishchiga to’g’ri keluvchi hajmga va tabiiy shamollatish bor yoki yo’qligiga bog’liqdir. Bu miqdor 20-60 m³/soat bo’lib, tabiiy shamollatish bo’lganda bir ishchi kishiga to’g’ri keluvchi bino hajmi 20 m³ dan ko’p bo’lganda 20 m³/soat kam bo’lmasligi kerak. Tabiiy shamolatish imkoniyati bo’lmaganda bir kishiga uzatiladigan havo miqdori 60 m³/soat dan kam bo’lmasligi kerak.

Hisobiy havo miqdori shunday bo’lishi talab qilinadiki, havodagi zararli ishlab chiqarish chiqindilari (gazlar, bug’lar, chang, issiqlik, namlik va hokazolar) havoda zararsiz miqdorda bo’lishi kerak.

Havoda zararli gazlar, bug’lar yoki chang bo’lganda almashtirishga talab qilinuvchi havo miqdori (m³/soat) quyidagi formula orqali aniqlanadi:

bu yerda, L_i.z - ishchi zonadan mahalliy otsos orqali olib chiqib ketiladigan havo miqdori m³/soat, bu havo umumiy shamollatish yoki texnologik talablarga mo’jallangan;

M - xona havosidagi zararli moddalar miqdori, mg/soat;

S_i.z - ishchi zona havosidagi zararli moddalar konsentrasiyasi, mg/m³;

S_x.2 - xonadan chiqib keluvchi havodagi zararli moddalar konsentrasiyasi, mg/m³;

S_x.u- xonaga uzatiluvchi havodagi zararli moddalar konsentrasiyasi mg/m³ ;

Xonaga uzatiluvchi havoni zararli moddalar konsentrasiyasi SN 245-71 ga asosan belgilangan me’yoriy ruxsat etilgan konsentrasiya (m.r.e.k.) (predelno dopustimaya konsentrasiya, PDK) ni 30% ko’p bo’lmasligi kerak, ya’ni S_xu<0,3 PDK (m.r.e.k).

Xonada ziyoda issiqlik miqdori bo’lgan holda talab qilinuvchi havo miqdori quyidagicha aniqlanali.

bu yerda, A = 3,6; V = 1,2 kDj/m³×°S

Q - bir birlik vaqtda xonada ajralib chiquvchi issiqlik miqdori

t_i.z - ishchi xonadan oluvchi havoning harorati °S;

t_x.2 - xonadan tashqariga chiqariluvchi havoning harorati, °S;

t_x.u - xonaga uzatiluvchi havoning harorati, °S;

Xonada katta ziyoda namlik bo’lgan holda almashtirilishga talab qilinuvchi havo miqdori quyidagi formula orqali topiladi:

bu yerda,

W - xonada ziyoda namlik miqdori, G/soat;

t_i.z - ishchi zonadan chiqariluvchi nam havo G/kg;

t_x.2 - xonadan chiqariluvchi havo namligi, G/kg;

t_x.u - xonaga uzatiluvchi havo namligi, G/kg;

Xonada nam issiqlik va namlik ajralgan holda almashtirishga talab qilinuvchi havo miqdori - nam havo diagrammasi orqali topiladi.

Me’yoriy talablarda ko’rsatilgan ayrim hollar uchun talab qilinuvchi havo miqdori - havo almashish karraligi orqali topiladi.

Bir soatda almashtirishga talab qilinuvchi havo miqdori - karraligi deyiladi va quyidagicha aniqlanadi.

bu yerda, L - almashtirish talab qilingan havo miqdori, m³/soat;

V - xonaning hajmi m³.

Masala: Temirbeton buyumlari kombinatida qoliplovchi sehda almashtirilish kerak bo’lgan havo miqdori va uning karralik qiymati aniqlansin? Sexning uzunligi 120 metr, eni 24 metr, balandligi 9 m. Sex ichida 140 g/soat miqdorda chang ajralib chiqariladi, bu holdagi me’yoriy ruxsat etilgan konsentrasiya (m.r.e.k.) - 4 mg/m³, ishchi zalidagi konsentrasiya qiymati S_i.z - 3,0 mg/m³, binoga keluvchi havoda S_x.u. - 0,1 mg/m³, xonadan chiqarilib ketuvchi havodagi chang konsentrasiyasi S_x.g.= S_i.z, ya’ni havodagi chang binoda teng tarqalgan. Mahalliy tortqilar bilan ishchi zonadan chiqarilib ketiluvchi havo miqdori 1600 m³/soat dir.