Amaliy mashg`ulot 2 Mavzu: Klinik terminologiya. Prefiksatsiya usuli

---

 
Amaliy mashg`ulot 2
 
Mavzu: Klinik terminologiya. Prefiksatsiya usuli.
 
 
Prefikslar
Prefiks bu so‘z boshida joylashgan so‘z elementi. Bir prefiks o‘rniga boshqa 
prefiksni qo‘yish so‘z ma’nosini o‘zgartiradi. Prefiks, odatda, son, vaqt, makon 
yoki inkorni ifodalaydi. Ushbu 
 
 
 
 
 darslikda prefiks yakka holda kelsa, oxiriga defis qo‘yiladi. 
1.1.
 
Macro/cyte
 
atamasida 
macro
-
 katta ma’nosini anglatuvchi prefiks; 
-
cyte
 
hujayra ma’nosini anglatuvchi suffiks. 
Macro/cyte
 
– katta hujayra. 
Macro
-
prefiksini 
micro
-
ga o‘zgartirib 
kichik hujayra
 
yangi atamasini 
shakllantiring: 
_______ / _______ 
1.2.
 
Post/nat/al
 
tug‘ilishdan keyingi davrga taalluqli ma’noni anglatadi. 
Atama elementlarini ma’nosiga ko‘ra aniqlang: 
-ga oid: 
_______ 
keyin, ort: 
_______ 
tug‘ilish
: _______
 

---

1.3.
 
Pre-(oldin)
 
prefiksidan 
tug‘ilishdan oldin (davr) ga oid
 
ma’noli so‘z 
yasang: 
_______ / _______ / _______ 
1.4.
 
Intra/muscular, post/nat/al, peri/card/itis
 
va 
pre/operative
 
prefiks tutgan 
tibbiy atamalardir. Prefiksni ma’nosiga ko‘ra aniqlang: 
ich
: _______.
 
keyin
: _______ 
atrof
: _______ 
oldin
: _______ 
1.5.
 
Hyper/insulin/ism
 
so‘z elementlarini tahlil qiling: 
hyper-
 _______ 
insulin
_______ 
-ism
 
_______ 
1.6.
 
Pre/operative
 
jarrohlikdan 
oldingi 
vaqtni 
anglatadi. 
Prefiksni 
o‘zgartirganingizda, Siz so‘z ma’nosini ham o‘zgartirasiz. 
Jarrohlikdan keyingi vaqtni anglatuvchi so‘z yasang: _______ / _______. 
Tibbiy so‘zlarni ta’riflash
Tibbiy so‘zni ta’riflashda dastlab so‘z boshini aniqlash kerak. So‘ngra, so‘z 
o‘rtasi va nihoyat, suffiks aniqlaniladi. Quyida 
osteoarthritis
 atamasi namuna 
qilib keltirilgan: 
oste/o/arthr/itis
(1) 
(2) 
(3)
1. So‘z boshi aniqlaniladi: 
oste/o
 
– suyak. 
2. So‘z o‘rtasi aniqlaniladi: 
arthr
 – bo‘g‘im. 
3. Avval suffiks aniqlaniladi: 
-itis
 
– yallig‘lanish. 
Demak, 
oste/o/arthr/itis
 
suyak va bo‘g‘im yallig‘lanishi. 
1.7.
 
Yuqorida ko‘rsatilgani kabi 
gastr/o/enter/itis
 
atamasini ta’riflang: 
Birinchi element: _______ / ___ 
Ikkinchi element: _______ 
Uchinchi element:
1
 
_______ 
 
! Quyuq harflar 
bilan kelgan so‘z o‘zagi va BSh hamda 
ko‘k rangda
 
beriladigan suffikslarga qo‘shimcha ravishda, yakka holda kelgan barcha 
prefikslar 
pushti rang
 bilan belgilanadi. 
Bo‘limni qaytarish 1-1 

 

---

Talaffuz me’yorlarini ko‘rib chiqing. Ulardan ma’lumotnoma sifatida 
foydalaning. So‘ng, quyida berilgan mashqlarda qavs ichidagi to‘g‘ri bandning 
tagiga chizing: 
1. Diakritik belgi ˘ (brevis, makron) deb nomlanadi. 
2. Diakritik belgi ˉ (brevis, makron) deb nomlanadi. 
3. Makron (ˉ) unli tovushni (qisqa, uzun) talaffuz qilish uchun qo‘llaniladi. 
4. Brevis (˘) unli tovushni (qisqa, uzun) talaffuz qilish uchun qo‘llaniladi. 
5. Agar 
pn
 
so‘z o‘rtasida kelsa, (faqat 
p, n, pn
) talaffuz qilinadi. Misol uchun, 
ortho
pn
ea, hyper
pn
ea
. 
6. 
C
 va 
g
 harflari a va o harflaridan oldin (qattiq, yumshoq) eshitiladi. Misol 
uchun, 
c
ardiac, 
c
ast, 
g
astric, 
g
onad. 
7. Agar 
pn
 so‘z boshida kelsa, (faqat 
p, n, pn
) talaffuz qilinadi. Misol uchun, 
pn
eumonia, 
pn
eumotoxin. 
8. Agar 
i
so‘z oxirida kelsa (ko‘plik shaklda), (
eye, ee
) kabi talaffuz qilinadi. 
Misol uchun, bronch
i
, fung
i
, nucl
e
i
.
 
9. 
Ae
 va 
oe
 kelsa, faqat (birinchi, ikkinchi) unli talaffuz qilinadi. Misol uchun, 
burs
ae
, pleur
ae
, r
oe
ntgen. 
10. Agar 
e
 va 
es
 so‘z yakunida kelsa, ular odatda, (qo‘shma, alohida) bo‘g‘in 
sifatida talaffuz qilinadi. Misol uchun, syncop
e
, systol
e
, appendi
c
es
.
2