Amaliy mashg’ulot №12

Bolalar gazniqobi o’lchovini topish jadvali 

O’lchash joyi 

Gazniqob o’lchami 

1 

2 

3 

4 

Yuz balandligi, mm 

72 

mm.gacha 

72 - 87 

88 - 95 

96 - 103 

 

 

Gazniqoblarni  mahsus  sumkada,  o’ng  yelkaga  ilib,  chap  tomonga  osiltirib 

yuriladi.  Gazniqobdan  foydalanish  umumiy  tartibda  «Gazlar»  degan  komanda 

berilganda  yoki  havoda  radioaktiv  birikmalar,  zaharli  moddalar,  biologik  qurollar 

ishlatilganda mustaqil ravishda taqib olinishi mumkin. 

Izolyatsiyalovchi  (ajratib  qo’yuvchi)  gazniqoblar  nafas  organlarini, 

ko’zni,  terini,  yuzni  havodagi  hamma  zaharlovchi  moddalardan  himoya  qiladi. 

Bunday  gazniqoblar  havoda  zararli  gazlar  kontsentratsiyasi  yuqori  bo’lganda 

hamda atmosferada kislorod miqdori keskin kamayib ketganda ishlatiladi. Bundan 

tashqari  ulardan  suv  va  yer  ostida  bajariladigan  ishlarini  amalga  oshirishda  ham 

foydalanish mumkin. Ajratib qo’yuvchi gazniqoblar himoya qilish hususiyatlariga 

ko’ra,  kislorod bilan kimyoviy  bog’langan  gazniqoblarga (IP-4,  IP-5) va siqilgan 

kislorod  yoki  havo  yordamida  ishlaydigan  gazniqoblarga  (KIP  -  7,  KIP  -  8) 

bo’linadi.  Izolyatsiyalovchi  gazniqoblar  bilan  asosan,  fuqaro  muhofazasining 

qutqaruvchi va avariyalarni tiklovchi tizim xadimlari ta’minlanadilar.  

Resperatorlar asosan  radioaktiv  va  mexanik  changlardan nafas  organlarini 

himoya qiluvchi vosita hisoblanadi. 

---

 

Rasm-46.   Kimyoviy zararlanishga qarshi vositalar. 

 Fuqarolar  muhofazasida  asosan  A-2  va  SHB-1  rusumli  resperatorlar 

ishlatiladi.  Resperator  R-2  filtrlovchi  yarim  maska  va  mahkamlovchi  tasmadan 

iborat. Niqobda 3 ta klapan bo’lib ulardan 2 tasi nafas olish uchun va bittasi nafas 

chiqarish uchun ishlatiladi. Resperatorning tashqi tomoni poliuretanli materialdan, 

ichki tomoni esa yupqa havo o’tkazmaydigan polietilenli plenkadan tashkil topgan 

bo’lib, ularning o’rtasida filtrlovchi polimer tolalari joylashtirilgan. Resperatorning 

ishlash tamoyili shundan iboratki, yutilgan havo filtrlovchi poliuretanli qatlamdan 

o’tib, avval dag’al changlardan tozalanadi va so’ngra filtrlovchi polimer tolalarda 

mayda  changlardan  tozalanib,  insonni  nafas  organlariga  kiradi.  Nafas  esa  havo 

chiqarish  klapani  orqali  tashqariga  chiqariladi.  Resperator  R-2  uch  o’lchamda 

chiqarilib,  uning  o’lchami  yuz  balandligini  o’lchash  orqali  aniqlanadi.  Bunda  1-

o’lchamli resperator kishi yuzining balandligi 99-109 mm bo’lgan kishilar uchun, 

2-o’lchamli  resperator  kishi  yuzining  balandligi  109-119mm  bo’lgan  kishilar 

uchun, va  3-o’lchamli  resperator kishi  yuzining  balandligi   119  dan  katta bo’lgan 

kishilar  uchun  mo’ljallangan.  Bolalarga  mo’ljallangan  resperator  nol  o’lchamli 

bo’ladi. Resperatorlar polietinli qopchada germetik holda saqlanadi. 

SHB-1 rusumli  resperator 1 marta ishlatiladigan o’lchamsiz himoya vositasi 

hisoblanib, bunda filtrlovchi  element sifatida Petryanov matosi ishlatiladi.