Amaliy mashg‘ulot № ishlab chiqarish turini aniqlash

AMALIY MASHG‘ULOT № 1.

ISHLAB CHIQARISH TURINI ANIQLASH.

Ishdan maqsad: Ishlab chiqarish turini aniqlash va xisoblashni taxlil qilish.


ISHNI BAJARISH UCHUN KERAKLI MA’LUMOTLAR
Har bir mashinasozlik korxonasi bir yil davomida ishlab chiqarishga kerak bo‘lgan mahsulot va zaxira qismlarining malumotiga ega. Bu malumot ishlab chiqarish dasturi deb ataladi va unda malumotni turi, soni, o‘lchami va materiali to‘g‘risida ham etarlicha axborot bor. Korxonaning umumiy ishlab chiqarish dasturiga asosan sexlar bo‘yicha ishlab chiqarish dasturi tuziladi. Har bir mahsulot umumiy ko‘rinishining chizmasi, detallarning ishchi chizmasi, yig‘uv chizma, spetsifikatsiyalar va texnik talablar bilan boyitiladi.
Ishlab chiqarish dasturining xajmi, mahsulot tasnifi, jarayonning texnik va iqtisodiy shartlariga asosan shartli ravishda uchta ishlab chiqarish turi mavjud: donali, seriyali, yalpi. Har bir ishlab chiqarish turi o‘ziga xos tashkiliy shaklga ega. Shuni aytish kerakki, bitta korxonada xar-hil ishlab chiqarish turlari bo‘lishi mumkin. Ishlab chiqarish turi va unga to‘g‘ri keladigan ishni tashkil qilish shakli tehnologik jarayonni tasnifini hamda uning tuzilishini aniqlaydi. Shuning uchun ham ishlab chiqarish turini aniqlash detalga mexanik ishlov berish tehnologik jarayonni loyixalashni boshlang‘ich asosiy bosqichidir.
Ishlab chiqarish turlari tavsifi
1.1 – jadval

Qiyoslash elementi (ko‘rinishi)	Ishlab chiqarish turi
	Donalab	Seriyali	yalpi (ko‘plab)
Biriktirilgan amallar koeffitsienti	>40	20-40 mayda seriyali 10-20 o‘rta seriyali 1-10 ko‘p seriyali	1
Ish joyini maxsusligi	maxsus emas	Bir necha amal bajarish uchun	Bitta amalni bajarish uchun
Maxsulot nomenklaturasi	keng va xar xil	CHeklangan va aniqlangan	Bitta
Dastgohlar	Universal, RDB boshqariladigan	Universal, RDB boshqariladigan, maxsuslashtirilgan	Maxsus
Dastgohlar joylashuvi	Dastgoxlar guruxlari bo‘yicha	Guruxlar bo‘limlar va texnologik jarayon bo‘yicha	Texnologik jarayon bo‘yicha
Ishchilar kvalifikatsiyasi	Yuqori	Yuqori va o‘rtacha	Past (sozlovchilar, yuqori)
Ishchi asbob	Standart va normallashtirilgan	Standart, normallashtirilgan va maxsus	Maxsus va parmalashshtirilgan
Nazorat o‘lcham asboblari	Universal	Chegaraviy va universal	Chegaraviy va maxsus
Moslamalar	Universal va normallashtirilgan	Maxsuslashtirilgan va qayta sozlanadigan	Maxsus
Texnologik xujjatlar ko‘rinishlari	Marshrut	Marshrut va amallar	To‘liq marshrut va amallar, ayrim usullar to‘liq yoritiladi
Maxsulot tannarxi	Yuqori	O‘rtacha	Past
Ishlab chiqarish sikli	Uzoq davom etadi	O‘rtacha	Oz (minimal)
Ishlab chiqarish unumdorligi	Uncha yuqori emas	O‘rtacha	YUqori (maksimal)
Normallashtirish ko‘rinishi	Tajriba-viy statistik	Xisobiy va tajribaviy statistik	Xisobiy tadqiqiy tekshirish bilan

Ishlab chiqarish turini bir necha xil usullarida aniqlanishi mumkin. Ma’lumot berilgan detalga ishlov berish uchun texnologik jarayonni loyixalashda berilgan yillik dasturga (xajmga) asosan 1.2. jadval yordamida ishlab chiqarish turini taxminan aniqlash mumkin.

Ishlab chiqarish turi yillik ishlab chiqarish dasturiga asosan ishlab chiqarish turini aniqvlash jadvali.
1.2 – jadval

Detalni og‘irligi, kg.	Ishlab chiqarish turiga to‘g‘ri keladigan detalni ishlab chiqarishni yillik dasturi, dona
	YAkka tartibda	Kam seriyali	O‘rta seriyali	Ko‘p seriyali	YAlpi (kamida)
1,0	10	10-1500	1500-75000	75000-200000	200000
1,0-2,5	10	10-1000	1000-50000	50000-100000	1000000
2,5-5,0	10	10-500	500-35000	35-000-75000	75000
5,0-10	10	10-300	300-25000	25000-50000	50000
10,0	10	10-200	200-10000	10000-25000	25000

Biriktirilgan amallar koeffitsient orqali aniqlash mumkin, ma’lum vaqt mobaynida bo‘limda bajariladigan texnologik amallar soni (O) ni shu bo‘limdagi ish joylari (R) ga nisbati biriktirilgan amallar koeffitsienti (K) ga teng bo‘ladi.
K = O/R (1.1)
Mashinasozlikda ishlab chiqarish turlari quyidagicha aniqlanadi.
K 1 bo‘lsa - yalpi ishlab chiqarish
1< K  10 bo‘lsa - ko‘p seriyali ishlab chiqarish
10 < K  20 bo‘lsa - o‘rta seriyali ishlab chiqarish
20 < K  40 bo‘lsa, mayda - "kichik" seriyali ishlab chiqarish
Donalab ishlab chiqarishda K>40 bo‘ladi.