Amaliy-kasbiy yoʼnaltirilganlik

Muammo. Har bir talaba biror hodisalar turkumini shakllantirsin va u hodisalar kombinatsiyalarining mazmunini aniqlasin.
Namunaviy masala. “Avicenna’s Lab” MChJ “Laktovita” mahsulotlarini 3 xil usulda reklama qiladi: televideniye orqali, reklama bannerlari orqali va internet saytlari orqali. Firma mahsulotini sotib olishga kelgan mijozlardan birortasi tavakkaliga tanlanganda uning reklamani televideniye orqali ko’rganligi hodisasini bilan, reklama bannerlai orqali ko’rganligi hodisasini bilan va reklamani internet saytlari orqali ko’rganligi hodisasini bilan belgilaylik. Quyidagi hodisalarni izohlab bering:
a) ; b) ; c) ; d) .
Uning yechimi:
a) – tavakkaliga tanlangan mijoz mahsulot reklamasini televizorda va reklama bannerlarida ko’rganligi;
b) – tavakkaliga tanlangan mijoz mahsulot reklamasini televizorda va reklama bannerlarida yoki internet saytlarida ko’rganligi;
c) – tavakkaliga tanlangan mijoz mahsulot reklamasini televizorda ko’rmasdan reklama bannerlarida ko’rganligi;
d) – tavakkaliga tanlangan mijoz mahsulot reklamasini reklama bannerlari va internet saytlarida ko’rmaganligi hodisasidir.
Muammo. Tadbirkor bir yoki bir necha biznesga pul tikishi mumkin. Qaysi tanlov sizningcha ma’qul?
Namunaviy masala. Tadbirkor o’zida mavjud mablag’ini biznesga tikmoqchi. Tavsiya etilayotgan 2 xil turdagi biznes mavjud. Bu bizneslar biri biriga bog’liq emas va ikkala tur biznesda ham tikilgan pullar o’zini oqlamasligi ehtimoli bir xil 0,1 ga teng. Tadbirkor barcha mablag’ini bitta biznesga yoki mablag’ini ikkiga bo’lib ikkala biznesga tikish haqida o’ylamoqda. Qaysi hodisaning ehtimoli kattaroq: bir turdagi biznesga pul tikkanda pullar o’zini oqlashimi yoki ikkala biznesga pul tikkanda kamida bittasida pullar o’zini oqlashimi?
Uning yechimi:
– 1-tur biznesga tikilgan pul o’zini oqlashi hodisasi;
– 2-tur biznesga tikilgan pul o’zini oqlashi hodisasi;
- ikkala biznesga pul tikkanda kamida bittasida pullar o’zini oqlashi hodisasi bo’lsin.
U holda bo’ladi va .
Ma’lumki, va . Shuning uchun . Ya’ni, .
Demak, tadbirkor ikkala biznesga pul tikkanda kamida bittasida pullar o’zini oqlashi hodisasining ehtimoli bitta biznesga tikilgan pul o’zini oqlashi hodisasi ehtimolidan katta ekan. Xulosa, pulni ikkala biznesga bo’lib tikkani ma’qul.
Shu va shunga o’xshash muammoli amaliy-kasbiy masalalar bilan birgalikda ehtimollar nazariyasi va matematik statistikaning mashxur masalalarining iqtisodiy ma’nolarini ham keltirib o’tish foydali bo’ladi.