Amaliy ish №6 Topshirdi: Tillayev Tohirjon Qabul qildi: Axrorov Faxriddin Toshkent 2022 Mavzu: Pentium protsessorlarining xarakteristikalari

---

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT
TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI
RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI MUHAMMAD
AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI
UNIVERSITETI
Amaliy ish №6
Topshirdi: Tillayev Tohirjon
Qabul qildi: Axrorov Faxriddin
Toshkent 2022

---

Mavzu:Pentium protsessorlarining xarakteristikalari
Pentium protsessorlari.
1992 yilning oktabrida Intel beshinchi avlodning moslashuvchan
kompyuterlari ko’pchilik o’ylaganiday 586 emas, balki Pentium deb
atalishini e’lon qildi. 586 deb nomlanishi tabiy edi, biroq raqamli
belgilashlar savdo markasi sifatida ro’yxatga olinmaganligi uchun,
ularning raqobatchilari ko’payib ketar edi va ular patentlanmaydigan nom
bilan shunday mikrosxemalarni ishlab chiqishni boshlab yuborar edi.
1993 yil martda birinchi Pentium protsessorlari, bir necha oydan so’ng
ular asosida birinchi kompyuterlar chiqarila boshladi. Pentium Intel
firmasining oldingi protsessorlari bilan moslashuvchan bo’lganligi bilan
birga, ulardan ko’zga ko’rinarli farq qiladi. Undagi bir hususuiyatni
inqilobiy den hisoblash mumkin. Pentium protsessorida ikkita konveyer
bo’lib, uning bir vaqtda ukkita buyruqni bajarishiga imkon yaratadi
(Barcha oldingi protsessorlar vaqtning har bir momentida faqat bitta
buyruqni bajara oladi).
Intel bu imkoniyatni superskalyar texnologiya deb atadi. Shu
texnologiyaga asosan Pentiumning samaradorligi protsessor bilan
taqqoslaganda ko’zga- ko’rinarli oshdi.
486 standart mikrosxema bir buyruqni o’rtacha ikki ichki taktda
bajaradi, DХ2 va DХ4 protsessorlarida esa chastotasini ikki marta
oshirish natijasida bir taktda bajaradi. Pentium protsessorida
superskalyar texnologiyadan foydalanish natijasida bir taktda ikkita
buyruqni bajarish mumkin. Superskalyar arxitektura tushunchasi odatda
yuqori samaradorligi RISС-protsessorlari bilan bog’liq. Pentium—
superskalyar deb ataluvchi, birinchi CISC (Complex Instruction Set
Computer) protsessorlaridir. U bitta korpusga biriktirilgan 486 ikki
protserssoriga ekvivalent.

---

Pentium MMX protsessori
1997 yilda yaratilgan P55C deb kodli nomlangan Pentium
protsessorining uchinchi avlodining konstruksiyasi, ikkinchi avlod
Pentium texnomaniq yechimlarini va Intel firmasi tomonidan ishlab
chiqilib, MMX texnologiyasi deb atalgan yangi ishlanmani o’z ichiga oldi

---

Pentium MMX protsessorlari 66/166 MGts, 66/200 MGts va 66/233
MGts takt chastotalarida ishlaydi; 66/266 MGts takt chastotalarida
ishlovchi portativ kompyuterlar uchun ham talqin mavjud. Ularning
ikkinchi avlod kompyuterlari bilan ko’pgina umumiy jixatlari bo’lib, ular
quyidagilardan iborat: superskalyar arxitektura, ko’pprotsessorli qayta
ishlashni qo’llash, APIC ichki lokal nazoratchi va energiya ta’minotini
boshqarishni boshqaruvchi funksiyalar. Pentium MMX mikrosxemalari
mukammallashtirilgan kremniy yarim o’tkazgichlardan foydalangan holda
0,35 mikronli KMOP – texnologiyasi asosida ishlab chiqariladi va 2.8 V
pasaytirilgan bosimda ishlaydi.
Pentium Pro protsessori
Pentium MMX ning davomchisi Pentium Pro protsessori bo’ldi. U
1995 yil sentuabrida taqdim etilib, 1996 yili keng sotila boshladi.
Protsessor Socket 8 tipli uyaga o’rnatiladigan 387 –kontaktli korpusning
ichiga joylashtiriladi, shuning uchun, u oldingi Pentium protsessorlari
bilan moslashuvchan emas. Dual Cavity PGA (PGA ikkilangan korpusi)
deb ataluvchi Intel texnologiyasi asosida bajarilgan bir nechta
mikrosxemalar MCM (Multi-Chip Module) modulga biriktirilgan.
387kontaktli korpus ichida ikkita mikrosxema joylashgan bo’lib, ulardan
biri Pentium Pro protsessorini, ikkinchisi esa 256 Кbayt, 512 Кbayt yoki 1
Мbayt sig’imdagi ikki bosqichdagi kesh xotirani o’z ichiga oladi.
Protsessorning o’zida 5,5 mln tranzistorlar, birinchi bosqichdagi kesh
–xotirada 256 Кbayt — 15,5 mln sig’imli tranzistorlar, ikkinchi kesh-
xotirada 512 Кbayt— 31 mln sig’imdagi, 512 Кбай sig’imli kesh –xotirali
modulda 36,5 mln tranzistorlar mavjud bo’lib,1Mbayt sig’imda ularning
soni 68 mln ga borib qoldi! 1 Мbayt sig’imga ega bo’lgan Pentium Pro

---

uchta mikrosxemadan iborat: protsessor va 512 Kbayt sig’imli ikkita
kesh-xotira. 4.3-jadvalda Pentium Pro protsessorining texnik
xarakteristikalari keltirilgan
2-jadval.
Pentium Pro protsessori xarakteristikalari
Vujudga kelish sanasi 1995 yil, noyabr
Maksimal takt chastotasi 150, 166, 180, 200 MGts
Chastotaning ko’payish chastotasi 2,5x,3x
Registrlarning razryadliligi 32
Ma’lumotlarning tashqi shinasining 64 razryadliligi
Ichki kesh shinasining razryadliligi 64
Manzil shinasining razryadliligi 36
Maksimal manzillanuvchi xotira sig’imi 64Gbayt
Virtuyal xotiraning maksimal sig’imi 64 Gbayt
Pentium II protsessolari
Bu protsessorni Intel 1997 yilning mayida taqdim etdi. O’zining
rasmiy taqdim etilishiga qadar, u
Klamath kodli nom bilan ma’lum edi, va u to’g’risida har hil mish –mishlar
yurar edi. Pentium I ham
Pentium Pro singari oltinchi avlod protsessori bo’lib uning biroz
yaxshilangan varyanti edi. Biroq unda yangi qurilmalar ham mavjud edi.
Pentium II bir tomonlama korpus (Single Edge Contact — SEC) ichiga
joylashtirilgan bo’lib, unda katta issiqlik chiqarish elementi mavjud. U
o’zining uncha katta bo’lmagan, SIMM xotira moduliga o’xshab
ketadigan va ikkinchi bosqichli kesh – xotirani o’z ichiga oluvchi (4.6-

---

rasm) platasiga o’rnatiladi; bu plata tizimli platadagi Slot 1 tipli,
adapterning ulanish joyiga o’xshash bo’lgan ulanish joyiga o’rnatiladi.
Pentium II protsessorning yadrosi 7,5 mln tranzistorni o’z ichiga
oladi; uni ishlab chiqarishda Intel firmasining P6 yaxshilangan
arxitekturasidan foydalanildi. Oldin Pentium II protsessorlari
0,35-mikronli texnologiya asosida tayorlanar edi. Pentium II 333 MGts ni
yaratishda 0,25- mikronli texnologiyadan foydalanilar edi. Bu esa
kristallni kamaytirish, takt chastotasini orttirish va iste’mol qilinadigan
energiyani kamaytirish imkonini beradi. 333 MGts takt chastotasida
Pentium II protsessorining unumdorligi 75– 150% ga Pentium MMX 233
MGtsga qaraganda yuqori, etalon multimediya testlarini o’tkazishda
taxminan 50% ga ortadi. Xozirgi vaqtda bu protsessorlar etarli darajada
tez hisoblanadi. Shu Bobda keltirilgan Pentium II 266 MGts
protsessorining indeksi Pentium 200 MGts original protsessordan ikki
marta yuqori. Agar tezligini e’tiborga olmaganda Pentium II protsessorini
Pentium Pro va MMX Texnologiyasining kombinatsiyasi deb qarash
mumkin. U ham ko’pprotsessorli imkoniyatlarga va xuddi shunday,
Pentium Prodan olingan ikki bosqichli integrallashgan keshga ega va
MMX dan esa 57 – yangi multimediya buyruqlari o’zlashtirilgan. Bundan
tashqari, Pentium II da birinchi bosqichli kesh – xotiraning sig’imi
Pentium Pro nikiga qaraganda ikki marta yuqori. 4.4-jadvalda Pentium II
protsessorining xarakteristikalari keltirilgan

---

Pentium III protsessolari
Intel Pentium III (4-rasm)—eng mukammal va yuqori unumdorli
protsessor. Intel firmasi stol kompyuterlari uchun, P6
mikroarxitekturasidagi protsessorlarining eng yaxshi sifatlarini o’zida
mujassamlagan protsessorlarni yaratdi. Bu sifat ko’rsatgichlari, hususan,
quyidagilardan iborat: buyruqlarning dinamik bajarilishi, ko’p
tranzaktsiyali tizimli shina va multimedia ma’lumotlarini qayta ishlash
uchun Intel MMX texnologiyasi.
Bu protsessor 1999 yili fevralda e’lon qilindi. Unda yangi oqimli
СИМAD-kengaitirishlar: uch o’lchovli grafikani, tasvirni qayta ishlashning
yaxshilangan imkoniyatini ta’minlovchi audio va nutqni bilish, oqimli
video, 70 ta yangi buyruqlari amalga oshirilgan. Pentium III da
boshlang’ich va o’rta bosqichdagi server va ishchi stansiyalarining
talablari e’tiborga olingan. Pentium III 0,25-mikronli texnologiya bo’yicha
chiqariladi va 9,5 mln tranzistorni o’z ichiga oladi. Xozirgi vaqtda 450–1
000 MGts takt chastotali rusumlar hammabopdir. Pentium III da
protsessorning yarim va to’la chastotasida ishlovchi 1-bosqichli 32 Кbayt
Kesh –xotira va 512 Кbayt 2-bosqichli kesh –xotira mavjud. 2-bosqichli
kesh –xotira manzillanayotgan 4 Gbayt xotirani keshlashga imkon
yaratadi. Pentium III xotira sig’imi 64 Gbayt bo’lgan ikki protsessorli

---

tizimlarda foydalaniladi. Protsessor SECC2 va FCPGA.korpuslarda
chiqariladi. Pentium III ning asosiy hususiyatlari: • uch o’lchovli grafikani,
oqimli video, audio va nutqni bilish, tasvirni qayta ishlash ilovalari bilan
ishlash imkoniyatini ta’minlovchi 70 ta yangi СИМD ko’rsatmalari
mavjud, shuningdek MMX buyruqlari; • uch o’lchovli grafikani ishlashda
500 MGts takt chastotali Pentium III ning tezligi 450 MGts takt chastotali
Pentium I dan 93% ga (3D WinBench 99 test natijalariga ko’ra) va
multimediya bilan ishlashda 42% ga katta (MultimediaMark 99 test
natijalariga ko’ra); • ikkilik mustaqil shinaning arxitekturasidan
foydalanish hisobiga o’tkazish qobiliyati va unumdorligi orttirilgan; •
protsessorning talqinli nomerining funksiyasini o’z ichiga oladi, Intel
firmasi taqdim etuvchi PC xavfsizligini ta’minlash tizimining birinchi
komponenti hisoblanadi.