Amaliy geografiya

Geografik o'xshatish usuli. Bu usulda biror hududda bo'lgan o'zgarishlarni o'rganish asosida xuddi shunday o'zgarishlar boshqa shunga o'xshash hududlarda ham sodir bo'lishi mumkinligi bashorat qilinadi. O'xshatish usulini qo'llashning asosiy shartlaridan biri o'xshatish o'lchamlarining mos kelishidir. O'xshatish o'lchamlari quyidagilarni o'zichiga oladi:

1. 
   relyef sharoitining o'xshashligi. Bunda ikkala hudud ham bir xil relyef shaklida joylashgan bo’lishi lozim (daryo vodiysi, tekislik, botiq, yonbag'ir, balandlik);
   
2. 
   tog' jinslari va ular xossalarining o'xshashligi. Ikkala hudud ham deyarli bir xil xossaga (suv o'tkazadigan, suv o'tkazmaydigan, yoriqsiz, yoriqli, gilli, qumli, g’ovak), bir xil genezisga ega (cho'kindi, metamorfik, magmalik) tog' jinslaridan iborat bo'lishi lozim:
   
3. 
   tuproqlari va ularning qalinligi, xossalari bir xil bo'lishi lozim (masalan, to'q bo'z tuproqlar);
   

4) o'simlik qoplamining o'xshashligi;
5} hayvonot dunyosining o'xshashligi;
6) insonning tabiatga ta'sirining o'xshashligi (suv ombori, kon, shahar, ekinzorlar, bog'lar, to'g'onlar, yo'llar, kanallar va h.k.).
Ushbu usul ko'proq aniq bir muhandislik inshootlarining tabiatga ta'sirini bashoratlashda qo'llaniladi. Masalan, tekislikda avval qazilgan foydali qazilma konining tabiiy muhitga ko'rsatgan ta'sirini tahlil qilish bilan xuddi shunday sharoitdagi boshqa joyda qazib olinayolgan foydali qazilma konining tabiiy muhitga ta'sirini bashoratlashda o'xshatish usulini qo'llash mumkin.
Ekstrapolyatsiya usuli. Mazkur usulning mohiyati o'zgarish yo'nalishini kelajakka nisbatan ekstrapolyatsiya qilishdan iborat. Ushbu usul tabiat kompleksiarining holatidagi mavjud bo'lgan o'zgarishlar yo'nalishini o'rganish orqali, bu o'zgarishlar kelajakda ham davom etadi, degan xulosa chiqarishga asoslangan. Masalan, Niagara sharsharasi ohaktoshlarni yemirib, Eri ko'li tomon asta-sekin chekinmoqda. Bu jarayon davom etaversa Niagara sharsharasi yo'q bo'lib ketishi mumkin. Bunday jarayonning oldini olish bo'yicha chora-tadbirlar tizimi ishlab chiqilishi lozim.