Amaliy audit

chiqarish xodimlarining mehnatiga haq to’lash va mukofotlash haqidagi

Nizomga rioya qilish ustidan nazoratning ta’minlanganligi

noishlab chiqarish sarflari va yo’qotishlarning paydo bo’lish sabablari hamda

hisobdan chiqarilishniig asoslanganligi

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

228 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

“MAHSULOT (ISH, XIZMAT)LAR ISHLAB 

CHIQARISH, TANNARX HISOBLASH VA SOTISH 

BILAN BOG’LIQ MUOMALALAR  AUDITINING 

USLUBIY MUAMMOLARI”

 MAVZUSI BO’YICHA 

GLOSSARIY 

---

229 

 

 

ATAMANING 

O’ZBEK 

TILIDA 

NOMLANISHI 

ATAMANING 

INGLIZ 

TILIDA 

NOMLANISHI 

ATAMANING 

RUS TILIDA 

NOMLANISHI 

ATAMANING MA’NOSI 

Uzoq muddatli 

majdburiyatlar 

long term duties 

Дolgosrochnie 

obyazatelstva 

Uzoq  muddatli  majdburiyatlar  –  uzoq 

muddatli  majburiyatlar  korxonaning  bir 

yildan  ortiq  (12  oydan  ko’p  bo’lgan) 

bo’lgan  muddatda  to’lanishi  lozim 

bo’lgan 

qarzidir. 

Uzoq 

muddatli 

majburiyatlar o’z ichiga obligatsiyalar va 

ipoteka  qarzlarini  oladi.  Uzoq  muddatli 

majburiyatlarning 

murakkabroq 

turi 

ta’minlangan 

ipoteka 

obligatsiyasi, 

qaytarib  sotib  olish  huquqi,  moliyaviy 

fyucherslar,  derivativlar,  optsion  va 

rejalashtirilmagan 

boshqa 

moliyaviy 

instrumentlardir. 

Favqulodda 

zararlar 

Extraordinary 

losses 

Чrezvichaynie 

ubitki 

Favqulodda  zararlar  –  bu  xo’jalik 

yurituvchi 

sub’ektlarning 

odatdagi 

faoliyatidan  chetga  chiquvchi  hodisalar 

yoki  muomalalar  natijasida  vujudga 

keladigan  va  ro’y  berishi  kutilmagan 

odatdan tashqari xarajatlardir. 

Moliyaviy 

faoliyatdan 

olingan 

daromadlar 

Income from 

financial 

activity 

Дoxodi ot 

finansovoy 

deyatelnosti 

Tekshirilayotgan 

mijoz-korxonaning 

olingan  royaltilar  va  kapital  transferti, 

O’zbekiston  Respublikasi  hududida  va 

uning  tashqarisida  boshqa  xo’jalik 

yurituvchi  sub’ektlar  faoliyatida  ulush 

qo’shgan  holda  qatnashishdan  olingan 

daromad,  aktsiyalar  bo’yicha  dividendlar 

va 

obligatsiyalar 

hamda 

xo’jalik 

yurituvchi  sub’ektga  tegishli  qimmatli 

qog’ozlar  bo’yicha  daromadlari,  mulkni 

uzoq  muddatli  ijaraga  berishdan  olingan 

daromadlar 

(lizing  to’lovini  olish)i, 

valyuta  schyotlari,  shuningdek  chet  el 

valyutalaridagi  muomalalar  bo’yicha 

ijobiy 

kurs 

tafovutlari, 

sarflangan 

(qimmatli 

qog’ozlarga, 

sho’’ba 

korxonalarga 

va 

hokazolarga) 

mablag’larni  qayta  baholashdan  olingan 

daromadlari va 

moliyaviy  faoliyatdan  olingan  boshqa 

daromadlarining 

jami 

yig’indisi 

tushuniladi 

Favqulodda 

foyda 

Extraordinary 

gain 

Чrezvichaynie 

pribil 

Tekshirilayotgan 

mijoz-korxonaning 

favqulodda  foyda  moddalari  –  bu  ko’zda 

tutilmagan,  tasodifiy  tusga  ega  bo’lgan 

hodisa 

yoki 

xo’jalik 

yurituvchi 

sub’ektning  odatdagi  faoliyat  doirasidan 

---

230 

 

chetga  chiqadigan  tusdagi  muomalalar 

natijasida  paydo  bo’ladigan  va  olinishi 

kutilmagan foydasidir. 

Moliyaviy 

faoliyat 

bo’yicha 

xarajatlar 

Financial 

operating 

expenses 

Фinansovie 

rasxodi 

Tekshirilayotgan 

mijoz-korxonaning 

moliyaviy  faoliyat  bo’yicha  xarajatlari 

deganda 

O’zbekiston 

Respublikasi 

Markaziy  Banki  tomonidan  belgilangan 

hisob  stavkalari  darajasida  va  ulardan 

ortiqcha  olingan  qisqa  muddatli  hamda 

uzoq  muddatli  kreditlar  bo’yicha,  shu 

jumladan  to’lov  muddati  o’tgan  va 

uzaytirilgan  ssudalar  bo’ycha  to’lovlar, 

mulkni  uzoq  muddatli  ijaraga  olish 

(lizing) 

bo’yicha 

foizlarni 

to’lash 

xarajatlari, 

chet 

el 

valyutasi 

bilan 

muomalalarga doir salbiy kurs tafovutlari 

bo’yicha  zararlar,  sarflangan  (qimmatli 

qog’ozlarga,  sho’’ba  korxonalarga  va 

hokazolarga) 

mablag’larni 

qayta 

baholashdan  ko’rilgan  zararlar,  o’z 

qimmatli  qog’ozlarini  chiqarish  va 

tarqatish  bilan  bog’liq  xarajatlarining 

jami yig’indisi tushuniladi 

Nazorat 

amallari 

Control 

activities 

Кontrolnie 

deystviya 

Nazorat  amallari  -  korxona  xodimlari 

tomonidan 

bajariladigan 

maxsus 

tekshiruvlar. 

Nazorat muhiti 

Control 

environment 

Кontrol 

okrujayushchey 

obstanovki 

 

Nazorat muhiti - korxonada ichki nazorat 

uchun  qulay  bo’lgan  o’zaro  xizmat 

munosabatlarini  aniqlaydigan  belgilar 

yig’indisidir; 

Riskni baholash  Risk assessment 

Оtsenka riska 

 

Riskni  baholash  —  Tadbirkorlik  sub’ekti 

va  uning  faoliyati  muhitini,  jumladan, 

ichki nazoratini tushunish, firibgarlik yoki 

xato  sababli  muhim  buzib  ko’rsatish 

riskini 

moliyaviy 

hisobot 

va 

taqdimnomalar  darajalarida  aniqlash  va 

baholash uchun bajariladigan audit tartib-

taomillardir. 

Auditorlik riski 

Audit risk 

Аuditorskiy risk 

Auditorlik riski – bu auditorlik tekshiruvi 

natijalari  bo’yicha  auditorlar  tomonidan 

sub’ektiv 

aniqla-nadigan, 

moliyaviy 

hisobotda,  uning  ishonchliligi  tasdiq-

langanidan so’ng xatolar mavjudligini tan 

olish  yoki  moliyaviy  hisobotda  bunday 

kamchiliklar haqiqatan ham yo’q bo’lgan-

da,  unda  kamchiliklar  mavjud  deb  tan 

olinish ehtimolidir. 

Nazorat riski 

Control risk 

Кonrolniy risk 

Nazorat  riski  –  bu  korxonaning  mavjud 

va  muntazam  qo’llanilib  kelinayotgan 

buxgalterlik hisobi tizimi va ichki nazorat 

tizimi  vositalari  alohida-alohida  yoki 

birgalikda jiddiy ahamiyat-ga ega bo’lgan 

---

231 

 

kamchiliklarni  o’z  vaqtida  aniqlay 

olmaslik va tuzata olmaslik (yoki bunday 

kamchiliklar  vujudga  kelishining  oldini 

olish)  ehtimolining  auditor  tomonidan 

sub’ektiv 

tarzda 

aniqlangan 

ko’rsatkichdir. 

 

---

232