Амалий машғулот №3 Материалларни танлаш

Амалий машғулот №3
Материалларни танлаш
Машинасозликнинг умумий қонуни бу энг кам сарф билан (ақлий ва жисмоний) машинани ясаш; олдига қўйилган функционал вазифаларини бажарган ҳолда. Машина деталлари материалларини танлаш ҳам шу қонунга бўйсунади. Материал танлаб олингандан сўнг, детални ишлаш технологияси-усули танланади. Бу эса биринчи навбатда ишлаб чиқариш “программасига”, яъни ишлаб чиқариш ҳажмига (доналаб, сериялаб, кўплаб ишлаб чиқариш) боғлиқ. Қолган шароитлар ҳисобга олинади: асбоб-ускуналарнинг борлиги; кескич ва бошқа асбобларнинг бор-йўқлиги, ҳолати, бошқа корхоналар билан боғлиқлиги ва ҳ.к.
Детал материалини танлаш юқоридагиларни ҳисобга олган ҳолда, уни механик хоссаларини танлашдан бошланади. Ҳамма талабларга жавоб берган ҳолда, бу ерда,унинг таннархи биринчи ўринда туради. Бу масаланинг мураккаблиги (қолаверса қизиқлиги) арзон материални танлаб, уни термик ишлаб механик хоссаларини қиммат материаллар механик хоссаларига тенглаштириш мумкин. Бу ҳолда термик ишлаш турини ва технологиясини тўғри танлаб олиш етарли аҳамиятга эга.

МАСАЛА 4. Пружина материалларини пружиналигини нима ҳисобига таъминланади ?
Пружиналарнинг иш жараёнида ўз параметрларини (еластиклиги, еркин баландлиги, ўрамалар қадами, ўрамаларнинг кўтарилиш бурчаги ва бошқалар) йўқотиши бир нечта салбий оқибатларга: керакли босимни таъминламасликка, двигателда газ алмашинишининг бузилишига, ёнилғи сарфининг ошиб кетишига, двигател қувватининг, машина тезлигининг, юк кўтарувчанлик қобилиятининг камайишига, машина куч тавсифларининг ўзгариши ҳамда бошқариш хавфсизлигининг пасайишига олиб келади. Пружина ва рессорларнинг узоқ муддат ишлаши кучланиш релаксацияси, яъни ўзгармас деформациядаги кучланишнинг ўз-ўзидан камайишига боғлиқ. Релаксация жараёнида еластик деформациянинг бир қисми қолдиқ деформацияга айланади. Пружина ва рессорлар еластиклигининг бундай йўқолиши вақт ўтиши билан машинанинг ишлашига салбий таъсир кўрсатади ва машиналарнинг барвақт ишдан чиқишига олиб келади.