Амалий иш мавзу: mapinfo дастурида tin ва idw усулларида уч ўлчамли моделларни яратиш. Бажарди: асланов н. ҚАбул қилди: абдуллаев и. Тошкент – 2022 режа

2.ДАСТЛАБКИ МАЪЛУМОТЛАРНИ ТАЙЁРЛАШ ВА ҚАЙТА ИШЛАШ
Географик ахборот тизимларининг моҳияти географик ахборотларни қайта ишлаш, тахлил қилиш, сақлаш, янгилаш ва фойдаланувчиларга тақ-дим этишдан иборат бўлгани ҳолда, технологиялардан фойдаланиш сама-радорлиги тўпланган маълумотлар ва манбаъларнинг сифатига боғлиқ. ГИС учун асосий объекти – бу турли шаклдаги статистик маълу-мотлардир. Ушбу маълумотлар географик, геологик, демографик ва бошқа жараёнлар ва объектлар тўғрисида бўлиши мумкин. ГИС учун қуйидагилар бирламчи манба – картографик асос вазифаси-ни бажариши мумкин: илгари тайёрланган умумгеографик ва мавзули карталар, аэрокосмик суратлар ва геодезик-дала ўлчашлари натижалари. Дастлабки манбаъларни танлашда мавжуд имкониятлар бирламчи омил ҳисобланади. Айни вақтда энг кўп қўлланилаётган картографик асос тури – олдин лойихаланган умумгео-график ва мавзули хариталардир. Бунинг сабаби аэрофото-суратларни олишнинг қимматга тушиши ва сохада оммабоп технологиялар мавжуд эмаслиги. Геодезик ўлчаш ишлари хам катта вақт ва маблағ талаб қилади. Шунингдек, айни вақтда, жойларда мах-камланган пунктларнинг коор-динаталари рефференц бўлиб, уларнинг халқаро доирада интеграцияла-шуаининг қийиин эканлигидир. Шу сабабли хозирги кунда дастлабки манбаълар – олдин лойихаланган турли мавзудаги ва масштабдаги хариталардир. Шу сабабли хозирги кунда дастлабки манбаълар – олдин лойихаланган турли мавзудаги ва масштабдаги хариталардир.
Бунинг сабаби аэрофото-суратларни олишнинг қимматга тушиши ва сохада оммабоп технологиялар мавжуд эмаслиги. Геодезик ўлчаш ишлари хам катта вақт ва маблағ талаб қилади. Шунингдек, айни вақтда, жойларда мах-камланган пунктларнинг коор-динаталари рефференц бўлиб, уларнинг халқаро доирада интеграцияла-шуаининг қийиин эканлигидир. Шу сабабли хозирги кунда дастлабки манбаълар – олдин лойихаланган турли мавзудаги ва масштабдаги хариталардир. Шу сабабли хозирги кунда дастлабки манбаълар – олдин лойихаланган турли мавзудаги ва масштабдаги хариталардир.
3.БАЛАНДЛИК МАЪЛУМОТЛАРИНИ КИРИТИШ ВА МАТРИЦА ЯРАТИШ
Харита рўйхатга олингач, релъефнинг рақамли моделини тайёрлаш учун харитадаги горизонталлар рақамли тарзга ўтказилади. Бунинг учун косметик қатламда таҳрирлаш функцияси ёқилади. Ускуналар панелидан “Полилиния” инструменти танланади. “Стил линии” дан чизиқларнинг па-раметрлари танланади (1-расм).


1-расм. Горизонталларни тасвирлаш чизиқларининг қалинлиги, структураси ва рангини танлаш.
Керакли ранг, шакл ва ўлчам танланганидан сўнг горизонталлар устидан бостириб чиқилади. Бостириб чиқиш давомида имкон қадар чалкаштир-масдан, аниқ қилиб рақамлаштиришга ҳаракат қилинди (2-расм).

2-расм. Топографик харита юзасида горизонталларни интерполяция қилиш.
Горизонталлар интерполяция қилиб бўлингач, горизонталлар туширилган қатлам алоҳида “Косметический слой” қилиб сақланади. Сақлангач гори-зонталлар қатлами учун алоҳида атрибутлар жадвали яратилади. Қатлам учун параметр ва баландлик отметкаси неча хонали сон бўлиши танлана-ди. “Таблица” танланади. “Изменить” ва “Перестроить” буйруқлари танла-нади (3-расм).

3-расм. Горизонталлар учун атрибутлар жадвалини ишлаб чиқиш.
Атрибутлар жадвали ишлаб чиқилгач, горизонталлар баландлиги ки-ритилади. Бунинг учун ускуналар панелидан “Информация” инструменти фаоллаштирилади. Горизонталлар устига бир марта сичқонча чап тугмачаси босилади ва баландликнинг сон қиймати киритади. Натижада горизонтал-ларга боғланган отрибутлар жадвали яратилади (4-расм).