Allayarov A. I. O’rmonov H. B. O‘zbekistondagi ziyoratgoh obidalar

Tuya cho‘kkan joyning muqaddas ekanligi haqida ilk voqea Muhammad alayhissalomning Madinaga kirishlari bilan bog‘liqdir. Bu haqda Alixon to‘ra Sog‘uniy shunday yozadi: «Bu (Yasribga) kirishlari esa, islom olamida eng ko‘riklik ko‘rkam, qutlug‘ kun edi. Butun dunyo bo‘yincha, haqiqat ahlining bayram quyoshi shu kunda tug‘ilmish edi. Bularga qarshi iblis mal’un va uning maslakdoshlari uchun eng og‘ir, qora motam kunlari kelmish edi. Qubodin chiqar chog‘larida «Ja’da» otliq tuyalariga mingan edilar. Muhojir, ansor sahobalar atroflarida qurollangan butun xalq, yosh-qari erkak-urg‘ochi (xotinlar) ergashgan holda shaharga yurdilar. Tuya burundug‘ini ushlab, etaklash qabila raislari orasida talash bo‘lib, qizg‘in ravishda qizg‘anishlik tug‘ildi. “Yo rasulalloh, qadami sharifingiz ila kimning kulbasini guliston qilursiz, qaysi joyga tushursiz”, deb so‘rar edilar. Bularga qarshi: «Men mingan tuyamga bu ish buyurilmishdur, qayerga cho‘ksa, shuning cho‘kkan o‘rni bizning manzilimiz bo‘lur», der edilar.¹⁴⁴