Allanazarov k orinlag’an : Awezova n tema : Makro –topo- mezo geoxoralar ha’m olardin’ ko’lemleri Reje

Pa’n: “Geosistemalar teoriyasi” Qaraqalpaq ma’mleketlik Universiteti Geografiya ha’m tabiybiy resurslar fakulteti 1-kurs Magistratura studenti Awezova Nurayna Qabillag’an : Allanazarov K Orinlag’an : Awezova N

Tema : Makro –topo- Mezo geoxoralar ha’m olardin’ ko’lemleri Reje 1) Ha’r tu’rli ko’lemdegi ta’biyiy geografiyaliq komplekslerdin’ o’lshemleri haqqinda V.B.Soshava pikiri 2) Topologiyaliq ko’lemdegi ta’biyiy geografiyaliq komlekslerdin’ en’ u’lkeni haqqinda tu’sinik 3) Makrogeoxora, mezogeoxora, topogeoxoralar atamalardin’ toliq tariypi 4) Tu’rli ko’lemdegi ta’biyiy geografiyaliq komplekslerdin’ o’z-ara salistirma o’lshemleri

Tabiyiy geografiyaliq komplekslerdin’ o’lshemleri haqqinda o’z pikirlerin bildigen V.B.Soshava (1978) Ol jaratqan planetalar region ha’m topologiyaliq ko’lemdegi tabiyiy geografiyaliq komplekslerdin’ ha’r biri o’zine ta’n ko’lemi, jasi menen ajiralip, o’zine ta’n zat ha’m energiya almasiwina iye. Biz bugingi prezentatsiyamizda topologiyaliq ko’lemdegi tabiyiy geografiyaliq kompleksler menen tanisamiz.

Turli ko’lemdegi ta’biyiy geografiyaliq komplekslerdin’ o’lshemleri haqqinda tolig’iraq tu’sinik payda etiw ushin V.B.Soshaba usinis etken eki sizilma uliwmalastirilg’an halda keltiremiz

V.B.Soshova Makrogeoxora haqqinda pikiri Topologiyaliq ko’lemdegi ta’biyiy geografiyaliq komplekslerdin’ en’ u’lkenleri makrogeoxoralar bolip esaplanadi. Olar V.B.Soshova pikiri boyinsha ta’biyiy okrug yaki landshaftqa mas keledi.

-Makrogeoxoralar o’z na’wbetinde –topogeoxoralardan quralg’an. -Topogeoxoralar bolsa -Mezogeoxoralardan du’zilgen. -Mezogeoxoralar landshaftlardin’ marfologiyaliq bo’limleri bolip orinlar yaki uroshisheler toparina kiredi. -Mezogeoxoralar Mikrogeoxoralardan du’zilgen.

V.B Soshavanin’ sizilmasinda ko’rsetilgen A.B.C variantlardan C-topologiyaliq ko’lemdegi ta’biyiy geografiyaliq kompleks 1. Makrogeoxora (m=700km.kv. B=2 km) 2. Topogeoxora (m=500km.kv b=0,7) 3. Mikrogeoxora (m=9km.kv b=0,2)

Geoxora Geoxoralar (grek tilinde ge-jer ha’m cora-maydan) bul uqsaslig’I u’lken bolg’an landshaft zonalari biraq olardin’ u’lkenligi sebebli bunday o’zgesheliklerge iye sonin’ ushin olar kishirek . Landshaft birlikleri ierarxiyaliq toparlaniwi mumkin.

Geoxoralardin’ landshaft boyinsha ierarxiyalaniwi -Fiziotikler -geotoplar maydani 0,1 den 5 gektarg’a shekem -Nanogeoxoralar ya’ki nonoxoralar fiziotiklerdin’ a’piwa’yi fotmasi -Mikrogeoxoralar ortasha maydani 12km kv bolg’an kishi o’lshemdegi Landshaft birlikleri -Mezogeoxoralar mikrogeoxora toparlari, olardin’ assotsiyatsiyasi klimat uqsasliqlarina tawkar, alaplat, to’belikler topografiya ya’ki sog’an uqsas o’zgesheliklerine tiykarlanadi. Misali: Pleystoten (muzliq da’wiri)

Misali: “Saksoniya ta’biyiy aymaqlari” kartasi 1445-jili mikro-geoxoralari mezogeoxoralarg’a birlestirildi ha’m olar aqir aqibet 28 makrogeoxoralarg’a birlestirildi.

PAYDALANILG’AN A’DEBIYATLAR: