Allaberganova husnidaning biologiya fanidan organizmlarning ko

XORAZM VILOYATI XIVA SHAHAR

56-SONLI IDUMI BIOLOGIYA FANI O’QITUVCHISI

ALLABERGANOVA HUSNIDANING

BIOLOGIYA FANIDAN

“ORGANIZMLARNING KO’PAYISHI. JINSSIZ KO’PAYISH”

MAVZUSIDAGI

BIR SOATLIK

DARS ISHLANMASI

URGANCH-2019

SANA­­­­­­­­­­­­­­­­­­____________________ SINF- 10

Mavzu: Organizmlarning ko’payishi . Jinssiz ko’payish.

Darsning maqsadi:

Talimiy maqsad: o’quvchilarga organizmlarning ko’payishi, jinssiz ko’payish xillari:

Bir va ko’p hujayrali organizmlarning jinssiz ko’payish usullari to’g’risidagi bilimlarni berish.

Tarbiyaviy maqsad: o’quvchilarda fanga bo’lgan qiziqishni yanada rivojlantirish,

Rivojlantiruvchi maqsad: o’quvchilarda jinssiz ko’payish xillarini bir-biridan farqlay bilish ko’nikmasini rivojlantirish.

Tayanch Kompitensiya: Kommunikativ, shaxs sifatida o’zini-o’zi boshqarish. axborot bilan ishlash.

Fanga oid kompitensiya: biologik obyekt va hodisalarni tanish, farqlash va izohlash, estetik va gigiyenik kompitensiyalar.

Dars turi: Aralash.

Dars shakli: Noananaviy.

Dars metodlari: klaster, “biologik diktant”, “Blits so’rov”, jadval va rasmlar bilan ishlash, “Millioner bo’lishni hohlaysizmi” didaktik o’yini.

Fanlararo bog’lanishlar: ona tili, matematika, infarmatika , vatan tuyg’usi.

Tayanch so’zlar: jinssiz, jinsiy, somatic hujayra, jinsiy hujayra, spora, shizogoniya, kurtaklanish, fragmentatsiya, poliembrioniya.

Ofarin

BARAKALLAAA AA

JUDA YAXSHI
Kutilgan natija: o’quvchilar jinssiz ko’payish hillari va ularni hayotda qay sohalarda uchratishlarini bilib olishadi.

Ragbat kartochkalari

Darsda vaqt taqsimoti:

Darsning borishi:	Vaqti
Tashkiliy qism	3 daqiqa
O’tilgan mavzuni takrorlash	8 daqiqa
Yangi mavzu bayoni	15 daqiqa
Mustahkamlash	17 daqiqa
Uyga vazifa berish darsni yakunlash	2 daqiqa

1. 
   Tashkiliy qism:
   

• 
  O’quvchilar bilan salomlashish
  
• 
  Navbatchi o’quvchidan davomatni aniqlash
  
• 
  Sinf xonasi tozaligini nazorat qilish
  
• 
  O’quvchilarning darsga tayyorgarligini tekshirish.
  

Dars shiori: Kitobsiz taraqqiyotga va yuksaklikka erishib bo’lmaydi.

( Sh. Mirziyoyev)

Dars shiori aytilgandan so’ng o’quvchilarga kitob o’qish orqali qanday yutuqlarga erishishi mumkinligi va Prezidentimizning kitob o’qishga bo’lgan e’tiborini o’quvchilarga aytib o’quvchilarda kitob o’qishga bo’lgan qiziqishni yanada rivojlantiramiz. Shu orqali o’quvchilarda vatanimizdagi ilm olishga bo’lgan e’tiborni aytish hisobiga vatanga bo’lgan mehr hissini yanada uyg’otish.

2. 
   O’tilgan mavzuni takrorlash va uyga vazifani nazorat qilish.
   

O’quvchilardan o’tilgan darsda qanday mavzu o’tilganligi va qanday uyga vazifa berilganligini so’rab, uyga vazifalar bajarilganligini nazorat qilamiz.

“Blits so’rov” metodi

Savollar.

1. 
   Organizmlar oziqlanishiga ko’ra qanday turlarga ajratiladi?
   
2. 
   Qanday organizmlar avtatrof organizmlar deyiladi?
   
3. 
   Aftatrof organizmlar qanday turlarga bo’linadi?
   
4. 
   Qanday organizmlarga geteratrof organizmlar deyiladi?
   
5. 
   Golozoy usulda oziqlanuvchi organizmlarga qaysi organizmlar kiradi?
   
6. 
   Parazit oziqlanish deb nimaga aytiladi?
   
7. 
   Xemotrof organizmlarga qaysi organizmlar kiradi?
   
8. 
   Fototrof oziqlanish deb nimaga aytiladi?
   

O’quvchilar savollarga javob berish orqali o’tilgan mavzuni takrorlab olamiz va javob bergan o’quvchilarga rag’bat kartochkalari beramiz.

“Biologik diktant” metodi.

Geteratrof oziqlanishning bir nechatiplari farq qilinadi. Ulardan asosiylari …….(1), ……….(2), ………(3). ……..(4) organizmlar xo’jayin organism hisobiga yashaydi. …….(5) organizmlarga o’simliklar va sianobakteriyalar kiradi. ……..(6) lar anarganik moddalarning oksidlanishidan hosil bo’lgan energiyani organik birikmalar energiyasiga aylantiruvchi organizmlardir. Golozoy oziqlanishdan farqli ravishda …….(7) oziqlanish quyidagi tartibda sodir bo’ladi: hazm fermentlarining tashqi muhitga chiqarilishi, oziqning fermentlar ta’sirida parchalanishi, parchalanish mahsulotlarining organism tamonidan qabul qilinishi. Saprafit organizmlarga …..(8), ayrim …….(9)lar misol bo’ladi.

Quyidagi javoblarni nuqtalar o’rniga joylashtiring.

Bakteriya, saprafit, golozoy, xemotrof, zamburug’, parazit, fototrof,

O’quvchilar biologik diktantni bajarishadi javoblarni yonidagi o’quvchi bilan almashgan holda tekshiriladi, tekshirish davomida o’quvchilarning ona tili fanidan olgan bilimlarini ham tekshirgan holda xatosiz yozilganligiga ham e’tibor beriladi, barcha javoblar to’g’ri ishlangan o’quvchilarga rag’bat kartochkalari beriladi.

3. 
   Yangi mavzu bayoni:
   

Ko’payish

Jinsiy ko’payish

Jinssiz ko’payish

Jinssiz ko’payish

Bir hujayrali organizmlar Jinssiz ko’payish usullari

Ko’p hujayrali organizmlar Jinssiz ko’payish usullari
Ko’payish tirik organizmlarga hos genetic axborotdan foydalangan holda o’ziga o’xshash nasl qoldirish xususiyatidir.


Binar bo’linish

Fragmentlar orqali ko’payish




Vegetative ko’payish




shizogoniya

Kurtaklanib ko’payish




Spora orqali ko’payish




Spora orqali ko’payish




Kurtaklanib ko’payish

Poliembrioniya

Ko’payish turlari quyidagi sxema asosida o’quvchilarga beriladi.

Ko’payishning har bir turi prezintatsiya orqali rasmlar bilan o’quvchilarga yetkazib beriladi.

Mavzu tushuntirish davomida hayorda ko’payish xillarini qay holatlarda ishlatilishini aytiladi. Achitqi zamburug’I non yopishda. Madaniy o’simliklar vegetative ko’paytirilishi.

Hayotda bir zigotadan rivojlangan egizaklar, istemol qiladigan zomburug’larning spora orqali ko’payishi va shunga o’xshash ma’lumotlar beriladi

4. 
   Mustahkamlash.
   

O’quvchilarni guruhlarga bo’lamiz va quyidagi shartlar orqali o’tilgan mavzuni mustahkamlaymiz.

“juftlash va rasmlar bilan ishlash” metodi. Bu shart o’quvchilarda rasm bilan ishlash ko’nikmasini rivojlantirishga yordam beradi. PISA xalqaro baholash tizimida ham shunday fikrlashga undaydigan savollar keltiriladi.

O’quvchi tarqatmasi.

Bir hujayrali organizmlarning jinssiz ko’payishi
Rasm joylashtiring	Binar bo’linish	Ma’lumot joylashtiring
Rasm joylashtiring	shizogoniya	Ma’lumot joylashtiring
Rasm joylashtiring	Spora orqali ko’payish	Ma’lumot joylashtiring
Rasm joylashtiring	Kurtaklanib ko’payish	Ma’lumot joylashtiring
Bir hujayrali organizmlarning jinssiz ko’payishi
Rasm joylashtiring	Fragmentlar orqali ko’payish	Ma’lumot joylashtiring
Rasm joylashtiring	Kurtaklanib ko’payish	Ma’lumot joylashtiring
Rasm joylashtiring	Poliembrioniya	Ma’lumot joylashtiring
Rasm joylashtiring	Vegetative ko’payish	Ma’lumot joylashtiring
Rasm joylashtiring	Spora orqali ko’payish	Ma’lumot joylashtiring