Alkenlarning kimyoviy xossalari. Xulosa. Tarkibida bitta qo’shbog` tutgan uglevodorodlarni alkenlar deyiladi. Quyida alkenlarning fizik xossalari keltirilgan. Alken

Alkenlarni birikishi(kationli dimerlash va alkenlar polimerlanishi).
Bunday turdagi reakstiyalar eng qiziqarlidir. Masalan, izobutilenni sulfat kislota ishtirokida dimerlash va polimerlash reakstiyasi

Alkenlarni bu aralashmasini texnik nomlanishi- diizobutilen.
Bu reakstiya kation mexanizmi bo’yicha boradi va bu mexanizm mineral kislotalar alkenlarni qo’shbog`iga birikish mexanizmiga yaqindir.
Birinchi bosqichda proton izobutilen molekulasiga birikadi va bunda nisbatan barqarorlangan uchlamchi-butilenkation xosil bo’ladi. So’ng xosil bo’lgan uchlamchi-butilkation izobutilen molekulasi bilan ta’sirlashadi va bunda barqaror uchlamchi oktil kationi xosil bo’ladi.

Bu sharoitlarda oktil karbokationi ishqorlar ta’sirida tez protonini yo’qotadi va izomer pentenlar aralashmasiga aylanadi, chunki proton uzilishi ikkita xolatda sodir bo’ladi.

2,4,4- tetrametilpenten-1 kam barqaror bo’lgan alkenni xosil bo’lishi metil guruxlardagi vodorod atomlariga asos ta’sirlanishi bilan bog`liq.

Sanoatda diizobutilenni Ni-Reniyda gidratlanadi va izooktan olinadi, buni ichki yonuv dvigatellari uchun yonilg`i sifatida qo’llaniladi.
Sulfat kislotani yuqori konstentrastiyalarida izobutilenni kationli polimerizastiya sodir bo’ladi va bunda poliizobutilen xosil bo’ladi. Bu kauchuksimon polimerni antikorrozion, gidroizolyastion qoplamalar, germetiklar ishlab chiqarishda ishlatiladi.
Kation mexanizmi bo’yicha izobutilendan tashqari 3-metilbuten-1, vinil efirlari va stirolni xosilalari xosil bo’ladi, bular nisbatan barqaror karbokation xosil qilish xususiyatiga ega.

Foydalanilgan adabiyotlar.

1. 
   X. G`apporov “to’yingan va to’yinmagan uglevodorodlar (uslubiy qo’llanma). Namangan 2004
   
2. 
   I. R. Asqarov. “Organik kimyo” Toshkent 2012
   
3. 
   A. B. Alavutdinov. “Organik kimyo” Toshkent 2005
   
4. 
   S. M. Turobjonov. “Organik kimyo” Toshkent 2011