Alkanlar Abduhakimov jahongirning mustaqil ishi

Alkanlar

Abduhakimov jahongirning mustaqil ishi

Uglevodorod faqatgina uglerod va vodorod atomlaridan tashkil topgan. Uglevodorodlarni molekulasidagi uglerod atomlarining o’zaro bog’lanishiga, bog’larning turiga va uglerod bilan bog’langan vodorod atomining nisbatiga asosan bir nechta sinflarga bo’lish mumkin. Biz ulardan quyidagi sinflarni ko’rib chiqamiz:

• Uglevodorod faqatgina uglerod va vodorod atomlaridan tashkil topgan. Uglevodorodlarni molekulasidagi uglerod atomlarining o’zaro bog’lanishiga, bog’larning turiga va uglerod bilan bog’langan vodorod atomining nisbatiga asosan bir nechta sinflarga bo’lish mumkin. Biz ulardan quyidagi sinflarni ko’rib chiqamiz:
• To’yingan ochiq zanjirli uglevodorodlar – Alkanlar
• To’yingan yopiq zanjirli (sikl saqlagan) uglevodorodlar – Sikloalkanlar
• Etilen qatori uglevodorodlar – Alkenlar
• Dien uglevodorodlar – Alkadienlar
• Asetilen qatori uglevodorodlar – Alkinlar

Uglevodorod molekulasidagi uglerod atomlari o’zaro oddiy σ – bog’ bilan bog’lanib, qolgan valentliklari vodorod atomlari bilan to’yingan bo’lsa, to’yingan uglevodorodlar deyiladi. To’yingan uglevodorodlarda uglerod atomlari sp3 – gibridlangan holatda bo’ladi va uglerod-uglerod, uglerod-vodorod atomlari o’zaro kovalent bog’ hosil qilib, ularning elektron buluti atomlarning bog’lanish o’qlari bilan bir chiqizda joylashadi. Elektron zichlikning asosiy massasi atom yadrolari o’rtasida kichik masofada joylashgani uchun oddiy bog’ (sigma bog’) juda mustaxkam bo’ladi. To’yingan uglevodorodlar halqali yoki halqasiz (ochiq zanjirli) bo’lishi mumkin. Ochiq zanjirli to’yingan uglevodorodlar alkanlar, halqali to’yingan uglevodordlar esa sikloalkanlar deb nomlanadi.

• Uglevodorod molekulasidagi uglerod atomlari o’zaro oddiy σ – bog’ bilan bog’lanib, qolgan valentliklari vodorod atomlari bilan to’yingan bo’lsa, to’yingan uglevodorodlar deyiladi. To’yingan uglevodorodlarda uglerod atomlari sp3 – gibridlangan holatda bo’ladi va uglerod-uglerod, uglerod-vodorod atomlari o’zaro kovalent bog’ hosil qilib, ularning elektron buluti atomlarning bog’lanish o’qlari bilan bir chiqizda joylashadi. Elektron zichlikning asosiy massasi atom yadrolari o’rtasida kichik masofada joylashgani uchun oddiy bog’ (sigma bog’) juda mustaxkam bo’ladi. To’yingan uglevodorodlar halqali yoki halqasiz (ochiq zanjirli) bo’lishi mumkin. Ochiq zanjirli to’yingan uglevodorodlar alkanlar, halqali to’yingan uglevodordlar esa sikloalkanlar deb nomlanadi.