Alkadiyenlar

3 .Izolyatsiyalangan yoki ajratilgan qo‘shbog‘li diyen uglevodorodlar yoki 1,4-, 1,5-, 1,6- va hokazo alkadiyenlar. Bularda ikkita qo‘shbog‘ bir-biridan ikki va undan ortiq oddiy bog‘lar bilan ajratilgan.

Ba’zi diyen uglevodorodlarning trivial nomlari hozir ham qo‘llaniladi:

allen izopren

Sistematik nomenklaturaga ko‘ra diyen uglevodorodlar alkadiyenlar deyiladi. Ularning nomlari tegishli alkanlar nomida gi oxirgi harfni –diyen qo‘shimchasiga almashtirish bilan hosil qilinadi:

1,3-butadiyen 1,4-geksadiyen

Alkadiyenlarda uglerod skeletining izomeriyasi, qo‘sh bog‘larning holat izomeriyasi, aylanma izomeriya va geometrik izomeriya uchraydi.

1,3-butadiyen ikkita tekis (S-sisva S-trans) aylanma izomer shaklida bo‘ladi va ular oddiy C–C bog‘ atrofida aylanish natijasida bir-biriga o‘tib turadi.Xona haroratida 1,3-butadiyenning taxminan 99 foizi barqaror S-trans-, 1 foizi esa S-sis shaklida bo‘ladi.

S-sis- S-trans-

Diyen uglevodorodlardan 1,3-butadiyen va izopren katta amaliy ahamiyatga ega. Chunki ularning polimerlanish mahsulotlari (tabiiy va sintetik kauchuklar) xalq xo‘jaligida keng ishlatiladi.

Shuning uchun 1,3-butadiyen va izoprenning olinish usullari bilan tanishamiz.