Алкадиенлар (диен углеводородлар)



Download 145,5 Kb.
bet4/4
Sana11.01.2022
Hajmi145,5 Kb.
#346263
1   2   3   4
Birikish reaksiyalari. 1. Oralatma kushbogli dien uglevodorodlarga katalizatorlar ishtirokida vodorod atomi birikkanda ikki xil butenlar aralashmasi (asosan, 1,4 birikish maxsuloti) xosil buladi.

SH3 – CH = CH – CH3

buten-2

S H2 =CH – CH = CH2 + H2

Butadien-1,3  

CH3 – CH2 – CH = CH2

buten-1

+H2



CH3 – CH2 – CH2 – CH3

katalizator n-butan

2. Oralatma kushboli alkadienlar vodorod galogenidlar bilan xam birikish reaksiyasiga kirishadi. Bunda xam asosan 1,4-xolatdagi (I) birikish maxsulotlari xosil buladi:

­SH3 - CH = CH – CH2Cl (I)

1-xlorbuten-2



SH2 = CH – CH = CH2 + HCl CH2 = CH – CHCl – CH3 (II)

Butadien-1,3 3-xlorbuten-1

3. Galogenlar xam birikish reaksiyalariga kirishib, 1,4- va 1,2-xolatdagi birikmalarni xosil kiladi:

CH2Br – CH = CH – CH2Br 1,4- xolat

+Br2 1,4-dibrombuten-2

SH2 = CH – CH = CH2



CH2Br – CHBr – CH = CH2  1,2-xolat

3,4-dibrombuten-1


Bromlash reaksiyasi elektrofil birikish mexanizmi bilan boradi.
C H2 = CH – CH = CH2 + Br+ ‌ : Br - → CH2 = CH – CH = CH2

+ Br+ ‌ : Br - +

→ CH2 – CH – CH = CH2 ↔ CH2 – CH = CH – CH2

‌ ‌


Br Br

Br -

CH2 – CH – CH = CH2 CH2 – CH = CH – CH2

‌ ‌ ‌ ‌

Br Br Br Br

1,2-birikish reaksiya maxsuloti 1,4-birikish reaksiya

maxsuloti



Dienlarning polimerlanishi. Oralatma kushboli dienlarning muxim xususiyati polimerlanish reaksiyasiga oson kirishishidir. Po­limerlanish natijasida chiziksimon eki xalkali maxsulot xosil buladi. Ayrim alkadienlar polimerlanishi natijasida uzun zanjirli, kauchuksimon, texnik axamiyatga ega bulgan maxsulotlar xosil bu­ladi. 1,3-dienlarningg polimerlanish reaksiyalari xar bir moleku­ladagi (monomerdagi) xar ikkala kushbogning uzilishi va molekula­lar uzlarining chetki tomonlari bilan birikish natijasida amalga oshadi. Bunda avval mavjud bulgan tutash sistema urtasida kushbog vujudga keladi.Masalan,butadien polimerlanganda kuyidagi tuzi­lishga ega bulgan polimer polibutadienlar xosil buladi:

polimerlanish



nCH2 = CH – CH = CH2

Butadien-1,3

(monomer)

. ... – CH2 – CH = CH – CH2 – CH2 – CH = CH – CH2 - ....

Butadien-1,3 polimerining kurinishi

Cintetik va tabiiy kauchuk

Birinchi sintetik kauchuk 1930 yilda rus olimi S.S.Lebedev tomonidan butadien-1,3 ni polimerlab olingan.

Agarda kauchukka oltingugurt eki sulfidlar kushib kizdirilsa uzun zanjirlardagi kushboglarning ayrimlari uzilib ularga oltingugurt birikadi. Bu birikkan oltingugurt ikkinchi valentligi xisobiga, ikkinchi uzun molekula bilan birikadi. SHunday kilib polimer molekulalari bir-biri bilan sulfid va disulfid kupriklari orkali birikib yukori elastik rezina xosil kiladi.Agarda oltingugurt kup mikdorda olinsa noelastik kattik etonit xosil buladi. Xozirgi vaktda nixoyatda sifatli kauchuklar sintezlanmokda.Tabiiy kauchuk subtropik (Braziliya kabi) mamlakatlarda usadigan tropik daraxtlarning shirasidan olinadi. Masalan, Braziliyada usadigan geveya daraxti shirasidan, ya’ni kuz eshlaridan (koocha-kauchuke) olinadi. SHira kuritilganda koagulyasiyalanib va u kislota bilan yuvilib tozalanadi.Tabiiy kauchuk tarkibi (S5N8)n bulib izopren monomerlaridan xosil bulgandir.U vulkanizatsiyalanganda rezinaga aylanadi:

− SN2 − S = SN − SN2 − SN2 − S = SN − SN2

‌ ‌

SN3 SN3



[−CH3 − C = CH − CH2 − ]



CH3



Foydalaniladigan adabietlar

1.M.M.Xasanov, A.Sattikulov Organik ximiya ”Uzbekiston ”1996 93-98 bet.

2.R.YU.YUnusov Organik kime ”Uzbekiston ”1995 62-67 bet.

3.YU.R.Xakimov Organik ximiya ”Ukituvchi”1988 68-72 bet.

www.ziyonet.uz
Download 145,5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish