Alisher navoly nomidagi toshkent davlat

“Ki mulki
andog ‘u oyini mundoq, sipohi andog 'u tamkini mundoq ”
tarzida 
maqtovni haddan oshirganini tanqid qiladi. Ana shu mavzudagi 
asarini “ Farhod va Shirin” deb atar ekan, o‘z ijod mezonidan 
kelib chiqib, bosh qahramonlikka Xusravni emas, Farhodni 
tanlaydi. Bahrom obrazi talqinida ham 1) unda moyai dard 
yo‘qligi va ishq otashidan mahramligi; 2) yetti qasr qurib, ishrat 
surishi va mast-alast holda afsona tinglashida haqiqatga 
nomuvofiqlik 
ko‘radi. 
“Sab'ai 
sayyor” 
syujeti 
va 
kompozitsiyasini navoiyyona asosga quradi. Bular barchasi 
Nizomiy va Navoiyning ijodkor o‘z mustaqil yo‘lidan yurishi, 
taqliddan yiroq boMishi zarurligi haqidagi xulosasi o‘zaro uyg‘un 
ekanidan dalolat beradi.
Xulosa
Maqolada qo‘yilgan ilmiy muammo tahlili ikki buyuk 
mutafakkir Nizomiy va Navoiyning biri xamsachilikni boshlab 
berib, dunyo adabiyotidagi ushbu noyob an'ananing tamal toshini 
qo‘ygan bo‘lsa, ikkinchisi bu ishni inson tafakkuri yetishi mahoi 
bo lgan yuksak maqomga ko‘targani haqidagi umumlashmaga 
olib keladi. Ozarbayjon va o‘zbek xalqlari farzandlari bo‘lgan bu 
ikki mutafakkirning ijod konsepsiyasiga doir adabiy-estetik 
qarashlari nainki ular yashagan davr, balki barcha 
z a m o n la r
119

---

uchun ham birday ahamiyatlidir. Zero, adabiyot olamiga qadam 
qo‘ygan har bir yosh shoir yoki adib ular ijod laboratoriyasiga 
qanchalik chuqur kirsa, so‘z san'ati sirlarini nechogiik teran 
o'rgansa, ijodda shunchalik karaolga erishadi. Bu esa, o‘z 
navbatida, turkiy adabiyot rav.naqiga munosib hissa qo‘shadigan, 
salohiyati yuksak ijodkorlaming yangi avlodi shakllanishiga 
xizro.at qiladi.
Hazrat Alisher Navoiy “Xamsa”ni ijod qilish bilan 
enshish oson bo‘lmagan ijodiy maqsadini amalga oshirib, buyuk 
salafi Nizomiy Ganjaviy panjasiga panja urdi. Ikki buyuk 
mutafakkiming do‘stona u&hlashgan panjalari o‘zbek-ozarbayjon 
adabiy aloqalarining bugungi kundagi rivojini ta'mmlashda ham 
asos-zamin vazifasini o‘tab kelayotir. Ushbu adabiy hamkorlik 
yana ko‘p asrlar davomida yuksak samaralar berishidan 
umidvormiz.