Alisher navoiy nomidagi toshkent davlat o„zbek tili va adabiyoti universiteti

 
Igliz tilidagi gaplarni o„zbek tiliga tarjima qilish va kompyuter 
analizi dasturi 
(1-versiya) 
Boshlanish. 
Kirish. 
Dastur ishlashi prinsipining nazorat misoli yordamidagi tahlili: 
We received a letter from school. 
I.
Morfologik tahlil. 
1)
We – kishilik olmoshi, ko‗plik birinchi shaxs, tarjimasi: ―biz‖; 
2)
Received – receive+ed, fe‘l, tarjimasi: ―qabul qilmoq‖; 
3)
a – noaniq artikl; 
4)
letter – birlikdagi ot, tarjimasi: ―xat‖; 
5)
from – ko‗makchi, tarjimasi: ―-dan‖; 
6)
school – birlikdagi ot, tarjimasi: ―maktab‖. 
II.
Gap bo‗laklarini ajratish. 
We received a letter from school – ega + kesim + to‗ldiruvchi + hol
III.
Gap tahlili. 
1.
Ijro mayli. 
2.
Aniq nisbat. 
3.
Simple (harakatlar). 
4.
O‗tgan zamon. 

---

71 
5.
Darak gap. 
VI. Tarjima: 
Biz maktabdan xatni qabul qilgandik. 
Taklif qilinayotgan dastur inglizcha –o‗zbekcha kompyuter lug‗atini 
yaratishning asosi (Computer Dased Dictonary) va undan effektiv va har 
tomonlama foydalanish uchun kalit hisoblanadi. Avvalo, shuni ta‘kidlash 
zarurki, bu dastur keng doiradagi mutaxassislar bilan bir qatorda tillarni 
o‗rganish va tarjimada har kuni muammolarga duch kelayotgan har qanday 
insonlarga mo‗ljallangandir. Mazkur lug‗at foydalanuvchiga vaqtni tejash 
imkoniyatini beradi. 
Dasturning ishlash algoritmi o‗zida quyidagi bosqichlarni qamrab 
olgan: 
1.1.Boshlanish. 
2.2. Rejimlarni tanlash. 
3.3. So‗zni kiritish va uning kodini xotiradan qidirish. 
4.4. Tanlangan rejimlarning maxsus dasturlari bilan topilgan kodni 
qayta ishlash va talab qilinayotgan ma‘lumotlarni chiqarish. 
5.5. Joriy rejimda ishni davom ettirish haqida so‗rash. 
6.6. Ishni yakunlash haqida so‗rash. 
7.7. Tugatish
1
. 
Yaratilgan dastur versiyasi 10 000 ta umumiste‘moldagi inglizcha so‗z 
bazasiga asoslanadi va Turbo Pascal 7.0 dasturlash tilida ishlab chiqiladi. 
U Windows, Norton Commander, Far tizimida va MS-DOS operatsiyasi 
sistemasida eksluatatsiya qilinadi. 
Kelajakda dasturning ―Delphi‖ga asoslangan versiyasini ishlab chiqish 
unga ovoz effektlarini qo‗shish rejalashtirilgan.