Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti



Download 7,21 Mb.
Pdf ko'rish
bet74/398
Sana26.02.2022
Hajmi7,21 Mb.
#467559
1   ...   70   71   72   73   74   75   76   77   ...   398
Bog'liq
Тайёр Миллий корпус тўплам 17.05

Kalit so‘zlar
: kompyuter lingvistikasi, korpus, mualliflik korpusi, elektron kutubxona, semantik 
tahlil, hissiy tahlil, neyrokognitiv poetika, konkordans, parallel konkordans. 
Annotation
: This article discusses the specific role of the author's corpus in corpus linguistics and 
its importance in learning the comparison of languages through the author's work. Therefore,the 
attention is paid to the architecture of the author's corpus of Uzbek national literature. 
Keywords
: computer linguistics, corpus, author’s corpus, electronic library, semantic analysis, 
sentiment analysis, neurocognitive poetics, concordance, parallel concordance. 
Respublikamizda davlat tiliga eʼtibor milliy qadriyatlarni eʼzozlashning ustuvor yo‘nalishlaridan 
biri darajasiga ko‘tarildi. Milliy tilni asrab-avaylash, undan amaliy foydalanish ko‘nikma hamda 
malakalarini shakllantirish, shu bilan bir qatorda, o‘zbek tilining zamonaviy axborot-kommunikatsiya 
(almashuv) tizimida keng qo‘llanishini taʼminlash dolzarb vazifaga aylandi. Respublika Prezidenti 
tomonidan “Davlat tilining axborot va kommunikatsiya texnologiyalari, xususan, Internet jahon axborot 
tarmog‘ida munosib o‘rin egallashini taʼminlash, o‘zbek tilining kompyuter dasturlarini yaratish” 
muhimligi taʼkidlandi [PF-5850-son Farmoni//Xalq so‘zi, 2019: №218].
O‘zbek tilini dunyo tillari kabi kompyuter tushuna oladigan, modellashgan, formallashgan tilga 
aylantirish, o‘zbek milliy adabiyoti asarlarini raqamlashtirish va arxivlash, shuningdek, elektron 
kitoblarni yaratish hamda keng ommaga yoyish mutaxassislarimiz oldida turgan asosiy vazifalardan 
biridir. 
Korpus lingvistikasining taraqqiyot tamoyillarini, korpus yaratishning kompyuter usullari, 
matematik modellarini belgilash, parallel korpuslar, kompyuter lug‘atlarining maʼlumotlar bazasi 
sifatidagi ahamiyatini yoritish, tezaurus va konkordanslarning lingvistik taʼminotini izohlash, korpus 
turlarini tahlil qilish, milliy til taraqqiyotidagi o‘rnini ko‘rsatish, ijtimoiy sohalar rivojidagi, taʼlim 
jarayonidagi samaradorligini aniqlash muhim qiymatga ega bo‘lmoqda. 
“Korpus so‘z, so‘z birikmasi, grammatik shakllarni, so‘z ma’nosini muayyan qidiruv tizimi
orqali topishni anglatuvchi elektron ko‘rinishdagi matnlar jamlanmasidir” [http://ruscorpora.ru; 
http://ruscorpora.ru]. Mualliflik korpusi milliy til korpusi tarkibida muhim o‘rin egallaydi. Jahon 
tilshunosligida korpus lingvistikasi ancha yutuqlarga erishgan bo‘lsada, mualliflik korpusi tuzish 
tajribasi so‘nggi 5 yil mobaynida to‘liq shakllandi. [Hamrayeva Sh.M, 2018:79]. Xususan, 
Allison Parrish
 
Gutenberg she’riyati korpusi bo‘yicha she’riy matndagi qofiyadosh so‘zlarni, sifatlarni avtomatik 
ravishda 
qidirib 
topish 
va 
sonini 
chiqarish 
bo‘yicha 
tadqiqotlar 
olib 
borgan 
[https://github.com/aparrish/gutenberg-poetry-corpus]. Berlin universiteti olimlari M.Jacobs va Kinder 
badiiy asarlarda qo‘llangan metafora va uning miqdorini aniqlash bo‘yicha 11ta funksiya to‘plamini 
aniqladi. Gutenberg she’riyat korpusidagi 50 dan ortiq shoirning 100 dan ortiq she’riy asarini semantik 
tahlil va hissiy tahlil asosida o‘xshash jihatlarini ko‘rsatuvchi, har bir muallifning o‘ziga xos mavzu 
yo‘nalishini aniqlovchi tadqiqotlar olib borib, kompyuter stilisti, neyrokognitiv poetikani rivojlantirdi. 
[Jacobs, A.M. (2018)]. Mualliflik korpuslari haqidagi maxsus tadqiqotlar rus korpus tilshunoslari 
25
* O‘zbekiston Milliy universiteti dotsenti, f.f.n. MParfi2005@yandex.ru 
26
* O‘zbekiston Milliy universiteti magistranti, rayimjonova89@mail.ru 
27
* O‘zbekiston Milliy universiteti magistranti, suxrobjonmurotov0731@gmail.com
 



Download 7,21 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   70   71   72   73   74   75   76   77   ...   398




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish