Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti

1.2 Dengesiz Derlem 
Dengesiz derlem daha çok bilişimcilerin kullanacağı derlem türüdür. Daha önce açıklandığı gibi bu 
derlemin güncel metin örnekleri ile oluşturulması yeterlidir. DDİ çalışmaları için gerekli olacak bu tür 
derlemin olabildiğince büyük olması çalışmalar için gereklidir. Derleme katılacak olan metinlerin değişik 
alanlardan seçilmesi uygundur ancak dengelenmeleri çok önemli değildir. DDİ alanında çalışanlar 
derlemi aşağıda sıralanan çalışmalar için kullanmak isterler. 

Dilin ses özelliklerinin ortaya çıkarılması. 

Dilin biçim bilim özelliklerinin ortaya çıkarılması. 

Sözcüklerin niteliklerinin belirlenmesi. 

Yazım ilkelerinin belirlenmesi, buna bağlı olarak yazım yanlışlarının bulunması. 

Sözcük anlamlarının belirlenmesi. 

Dilin söz dizimsel özelliklerinin ortaya çıkarılması. 

Dilin modelinin çıkarılması. 
Yukarıda belirtilen amaçlara alt yapı oluşturacak olan derlemin hazırlanmasında Genelağ 
üzerindeki yayınlardan ve bilişim ortamında hazırlanmış kitap ve belgelerden yararlanılabilir. Değişik 
kaynaklardan toplanacak metinler ile 100.000.000 sözcüğü aşabilecek derlemler oluşturulabilir. 
DDİ araştırmaları için gerekli olan derlem,
1.
Künye bilgileri olmayan metinlerden oluşabilir. 
2.
Derlemde bulunan sözcükler nitelikleri ile etiketlenmiş olabilir. 
3.
Sözcüklerin kökleri, nitelikleri, aralarındaki bağlar ve anlamları belirtilmiş olabilir. 
Çalışmanın hedefine bağlı olarak yukarıdaki derlemlerden birisi seçilebilir. En kapsamlı ve 
yetenekli üçüncü derlemi hazırlayabilmek için insan emeğinin yetmeyeceği söylenebilir. 100 milyon 
sözcüğü tek tek kök, nitelik, bağ ve anlam olarak etiketlemek son derece zordur. Ama böyle nitelikli 
derlemler DDİ çalışmaları için gerekebilmektedir. Daha küçük boyutta olanların geçmiş yıllarda insanlar 
tarafından hazırlandığı görülmüştür. 1967 yılında Kucera ve Francis tarafından Brown üniversitesinde 
böyle bir çalışma gerçekleştirilmiştir [9]. Brown Derlemi olarak anılan bu derleme ilişkin özellikler 
şöyledir: 

Seçilen dil: Amerikan İngilizcesi 

Metin sayısı: 500 

---