Фойдаланилган адабиётлар рўйхати

Mulkni tasarruf etish – bu mulkdor tomonidan unga tegishli ashyoning yuridik taqdirini belgilashga qaratilgan aniq harakatlari hisoblanadi. Tasarruf etish orqali ashyo mulkdorning egaligidan vaqtincha (shartnomada nazarda tutilgan shartlarda) yoki butunlay begonalashtirilishi oqibatida chiqib ketadi. Vaqtincha mulkni tasarruf etish mulk ijarasi, omonat saqlash, mol-mulkni ishonchli boshqarish shartnomalari asoslariga tayanib amalga oshiriladi. Jumladan; Fuqarolik Kodeksining 535-moddasiga ko’ra, mulk ijarasi shartnomasi bo’yicha ijaraga beruvchi ijaraga oluvchiga haq evaziga mol-mulkni vaqtincha egalik qilish va foydalanish yoki foydalanish uchun topshirish majburiyatini oladi. Shartnomada nazarda tutilgan muddatlar tugagandan keyin mol-mulk egasiga qaytariladi va mulkni vaqtincha tasarruf qilish jarayoni poyoniga yetadi. Mol-mulkni ishonchli boshqarish shartnomasi bo’yicha esa bir taraf (boshqaruvning muassisi) ikkinchi tarafga (ishonchli boshqaruvchiga) mol-mulkini muayyan muddatga ishonchli boshqaruvga topshiradi, ikkinchi taraf esa ushbu mol-mulkni boshqaruvning muassisi yoki u ko’rsatgan shaxs (foyda oluvchi) manfaatlarini ko’zlab boshqarish majburiyatini oladi. Mol-mulkni ishonchli boshqarishga topshirish bu mol-mulkka mulk huquqining ishonchli boshqaruvchiga o’tishiga olib kelmaydi.

Tasarruf etish huquqini amalga oshirilishi mulkka nisbatan mulkdorning mulk huquqining bekor qilishi uchun asos bo’lgani holda, boshqa shaxsda ushbu mulkka nisbatan mulk huquqini vujudga keltiradi. Mulkdor quyidagi harakatlarni sodir etishi orqali o’z mulkini boshqa shaxsga mulk qilib topshirishi mumkin.Masalan: oldi-sotdi shartnomasini tuzish. Fkning 386-moddasi 1-qismiga ko’ra, «oldi-sotdi shartnomasi bo’yicha bir taraf (sotuvchi) tovarni boshqa taraf (sotib oluvchi)ga mulk qilib topshirish majburiyatini oladi…». Bu holatda sotuvchi tomonidan mulk tasarruf qilinadi.