Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti

Xalil Sulton

(Eshikog’aga)

Borib yetkazingki shonli beklarg’a

Magar niyatlari to’g’ri, pok ersa,

Kirsunlar – kechurman gunohlaridan;

Gar qaro niyatla kelgan bo’lsalar,

Ketsinlar, jazoga ko’rmasmen loyiq.

Tangridan qo’rqsinlar, ha, mendin emas!

Ushbu nutqda tipik sharoit (buzg’unchi beklar misolida) hamda bosh qahramonning xarakter belgilari (ishonuvchanlik, soddalik, kechirimlilik) mujassamlashgan.

Xalil Sultonning xarakter belgilarini ko’rsatishda uning o’z nutqidan tashqari boshqa personajlarning nutqi ham qo’l kelgan. Muallif xarakter inikosida davrning tipik shart-sharoitlarini hisobga olib, munosabatlararo konfliktni fikr-tuyg’ular qarama-qarshiligida ko’rsatishga intilgan. Jumladan, atrofdagilarning oqibatsizligi va tomoshaga o’chligidan ozor topgan Shafqat devona hamda o’zaro feodal urushlarda o’g’lini yo’qotib aqldan ozgan Ayol obrazlari, bir tomondan, o’z davrining ruhini (tinimsiz urushlar misolida) aks ettirsa, ikkinchi tomondan Xalil Sulton bilan bo’lgan muloqotlarda uning xarakterini to’ldirishga, ayniqsa, ko’ngilchanligini bo’rttirib ko’rsatishga xizmat qilgan. Shuningdek, har ikkala personaj ham o’ziga xos fikrlash hamda iroda (ko’proq irodasizlik) yo’nalishiga ega.