Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti

III-BOB. TAJRIBA - SINOV IShLARINING MAZMUNI, O’TKAZILISh USULLARI VA NATIJALARI
3.1. Tajriba-sinov ishlarini tashkil etish
Talabalarni Markaziy Osiyo xalqlari musiqa san’atida mavjud milliy cholg’u asboblari, ularni umummilliy qadriyatlar tizimidagi, bugungi kundagi badiiy qimmati va o’rni bilan tanishtirish jarayonida ma’lumotlarni samarali shakl va usullarini aniqlashga yetakchi ahamiyat berildi.

Bu yo’nalishdagi ishlarni amalga oshirishda magistrlik dissertatsiyasi talablari doirasida “Ta’lim to’g’risida”gi Qonun, Kadrlar tayyorlash milliy dasturi shuningdek Davlat Ta’lim Standartlarida talabalar egallashi lozim bo’lgan bilim va malakalar mezonlariga tayanildi.

Tadqiqot ishini bajarishda san’at kollejlari talabalarini mavzuga oid ma’lumotlar bilan chuqur tanishtirish, shu orqali ularni musiqiy-nazariy bilim va malakalarini shakllantirishning samarali ish-usullari amaliy faoliyatda sinovdan o’tkazildi.

Tajriba-sinov ishlarini olib borishda quyidagilarga alohida ahamiyat berildi:

• 
  Kollejda O’rta Osiyo xalqlari umummadaniyatiga tegishli cholg’u sozlarini bo’lishligiga;
  
• 
  Cholg’u sozlarining tarixi, takomillashish jarayonlari, qo’llanilishiga oid ilmiy manbalarni mavjudligiga;
  
• 
  Talabalarni cholg’u sozlariga qiziqishi va munosabatlarini aniqlashga;
  
• 
  Talabalarni cholg’u sozlari tarixi, rivojlanishi va bugungi kundagi umummadaniyatimizda tutgan o’rni va ahamiyati haqida bilishga va qiziqishlariga ko’ra ish tutishga;
  
• 
  Musiqa cholg’ulari haqidagi ko’rgazmali qurollar, videoyozuvchilarni hozir qilish;
  
• 
  Milliy cholg’ular haqidagi bilimlar orqali talabalarni umummusiqiy-nazariy malakalarini shakllantirishga qaratilgan bir qator tadbirlar tashkil etildi;
  

Bunday tadbirlar qatoriga:

• 
  Cholg’u sozlari haqida turkum suhbat, ma’ruzalar o’tkazish;
  
• 
  Turli cholg’ular bo’yicha mahoratli cholg’uchi sozandalar chiqishlarini uyushtirish;
  
• 
  Musiqa sozlari haqidagi manbalarni o’rganish, tahlil qilish;
  
• 
  Cholg’u sozlari bo’yicha ko’rik tanlovlar uyushtirish;
  
• 
  Ijodiy jamoalar konsertlariga ijodiy sayohatlar uyushtirish.
  

Mazkur tadbirlar talabalarni cholg’u sozlari haqida qiziqish va ishtiyoqlari kuchayib borayotganligi, ular o’zlari ham mustaqil ravishda zarur manbalarni o’rganishga intilishlari kuchayib borganligini ko’rsatdi. Natijalar tajriba-sinov ishlari maqsadini talabalarni milliy cholg’u sozlari tarixi, rivojlanishi, takomillashishi jarayonlari va bugungi kunda umummusiqa madaniyatimizda uning o’rni va ahamiyatini bilish, shu orqali ularni musiqiy madaniyatini shakllantirishga qaratilgan metodikamizni ta’lim-tarbiya jarayonida qo’llash mumkinligiga ishonch hosil qildik.

Tajriba-sinov ishlarining predmeti sifatida quyidagilar belgilandi:

• 
  Talabalarni O’rta Osiyo xalqlarini umummadaniyatga mansub cholg’ular to’g’risidagi tarixi, nazariy bilimlari;
  
• 
  Talabalarni cholg’u sozlari turi, ijrochilik an’analari haqidagi tushunchalari
  
• 
  Cholg’u sozlarida ijro etish malakalari va mahorati.
  

Tajriba-sinov ishlarida Jizzax san’at kollejining ikkinchi kurs talabalaridan ikkita (201,202-guruh) guruh, har bir guruhda 23 tadan talaba ishtirok etdi. Bunda 201-guruh tajriba,202-guruh nazorat guruhi sifatida olindi. Uchinchi kursdan ikkita(301-guruh tajriba guruhi, 302-guruh nazorat guruhi) olindi, bu guruhlarni har birida 25 tadan talaba ishtirok etdi.

Biz o’z amaliy faoliyatimizda qo’llagan ish usul, shakl va vositalarning samaradorligini aniqlash maqsadida yuqorida qayd etilgan guruhlarda tajriba-sinov dasturi asosida tizimli mashg’ulotlar olib borildi. Bunda tajriba guruhlarida O’rta Osiyo xalqlari umummusiqiy madaniyatiga tegishli cholg’ular haqida maxsus dastur asosidagi bilim va tushunchalar berib borishga yo’naltirilgan mashg’ulotlar, tadbirlar o’tkazib borildi.

Nazorat guruhlarida esa bunday mashg’ulotlar, tadbirlar o’tkazilmadi.

Olib borilgan tajriba-sinov ishlari natijalari sinchkovlik bilan tahlil qilib borildi. Qo’llanilgan ish usul va shakllarni samaradorlik xususiyatlarini aniqlovchi baholash mezonlari ishlab chiqildi. Bu olib borilgan tajriba-sinov ishimizda ijobiy ko’rsatkichlarni keltirib chiqardi.

2.