Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti

Ma’ni samo’ ki mikunad, fakix,

G’ofil az sur va nufixat fix.

Ma’nosi: Ey fahih, samo’ni man kiluvchilar sur va unga puflanishidan g’ofildir.

. Darxaqiqat, musiqaning xarom qilingani to’g’risida Qur’on yoki xadisda dalil yo’q. Mashxur mazxablarning peshvolari ham bunga qat’iy xukm aytmaganlar.

Rasulullohning tuy va iydlarda musiqani man etmay, uni targ’ib etgani xaqiqat ekan, uni xarom deyishga asos yo’q.

Islom dini peshvolari ham musiqaga xayrixoh bilganlar. Ulardan Abdulloh Dehlaviyning faoliyati, ayniqsa, ul zotning «Taxiku-s-samo’» asari bilan musiqa xomiysi sifatida namoyon bo’lishi diqqatga loyiq. To’g’ri, u musiqaning hamma turini yoqlamaydi. Olimning fikricha, musiqa dunyoviy ayshu ishratlar doirasida bo’lar ekan, u xaqiqatdan inson ruhini g’aflat va befarqlikka chulg’aydi. Ogoxlikdan benasib etadi. Dehlaviyga ergashgan ulamolar nazdida «ayshu ishrat sozi - shaytonning namozidir».

Samarqandda dinning ustunlaridan biri deb nom olgan mashxur so’fiy Xoja Ubaydulloh Axror dargoxida bir talay musiqa ixlosmandlari bo’lgani tarixdan ma’lum. Darvesh Ali Changiy o’zining «Tuxfatus-surur» deb nomlangan risolasida bir necha musiqashunoslar, jumladan, Darvesh Axmad Qonuniy, Sulton Axmad, Mavlono Xisobiy kabi zotlar Xoja Ubaydulloh Axror dargoxida Jaloliddin Rumiy, Qosim Anvar singari shoirlarning she’rlariga kuy bastalab, nash’u namo topgani haqida to’xtaladi.

Bahouddin Naqshband tariqatida bo’lgan ba’zi olimlar, masalan, So’fi Ollohyor «Quloq bergan tag’anniyu navoga, ko’ngil bergay'xavas birlan havoga» deya samo’ga muxtalif so’z aytsa ham, mashxur mutasavvufning o’zi kuy tinglagani zikr etilgan manbalar anchagina.

Alisher Navoiy «Nasoyim-ul muhabbat» asarida zikr qilinishicha, avliyo Xirmoniy: «Rubob uni - bexisht eshigining kaliti», - degan ekanlar.

Xoja Ahmad Yassaviyning zikrlari haqida ham shunday fikrlar aytish mumkin.

Genri Jorj Farmer «Arab musiqasi manbalari», - degan kitobida arab musiqasi iborasini, islom musiqasi iborasi bilan birga ishlatadi. Demak, xalqaro tushunchalarda ham islom musiqaga qarshi deb qaralmaydi.

Musiqa haqidagi ushbu da’volarni hamma holatlar uchun mutlaq deb bilmaslik kerak. Musiqa tinglash umumiy holda muboh. Lekin u gunoh amallar, faxsh ishlarga ibtido, vosita qilinsa - xaromdir. Bu - gunoh ish qildirish uchun birovga halol luqma yedirib, gunohkor bo’lishdek gap.