Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti

 

 

ADABIYOTLAR RO’YXATI

.................................................................56-59 

 

 

---

 

3 

KIRISH 

 

 

Mavzuning  dolzarbligi.

  O’zbek  adabiyotining  rivojida  qissa  janri  muhim 

o’rin tutadi. Milliy nasrimizning Abdulla Qodiriy, Sadriddin Ayniy, G’afur G’ulom, 

Oybek, Abdulla Qahhor kabi darg’alari o’tgan asr boshlarida qissaning jahon badiiy 

tafakkuri  durdonalari  bilan  bo’ylasha  oladigan  namunalarini  yaratdilar.  Bu  avlod 

vakillari  o’zbek  qissachiligiga  asos  soldilar  hamda  uni  muayyan  taraqqiyot 

bosqichiga  ko’tardilar.  Keyinchalik,  Asqad  Muxtor,  Saida  Zunnunova,  Odil 

Yoqubov,  Pirimqul  Qodirov,  Shukur  Xolmirzayev,  O’tkir  Hoshimov,  Xudoyberdi 

To’xtaboyev,  Ne’mat  Aminov  singari  yozuvchilar  qissa  janrining  adabiyotimizda 

to’la shakllanib, badiiy-estetik jihatdan takomillashuviga hissa qo’shdilar.   

XX  asrning  70-80-yillariga  kelib  o’zbek  adabiyotida  Murod  Muhammad 

Do’st,  Tog’ay  Murod,  Erkin  A’zam,  Xayriddin  Sultonov,  G’affor  Hotamov, 

Xurshid  Do’stmuhammad  kabi  iste’dodli  yozuvchilar  avlodi  bo’y  ko’rsatdi.  Ular 

ijodida  kuzatilgan  mumtoz  adabiyot  an’analariga  sodiqlik  va  milliylikka  intilish 

natijasida yangicha adabiy tafakkur shakllandi, badiiy obrazlar silsilasida turmushni 

tubdan  o’zgartirishga  da’vat  etuvchi  zamonaviy  qahramonlar  maydonga  chiqdi. 

Ayniqsa,  M.M.Do’st  asarlarida  sho’rolar  muhitida  asriy  qadriyatlarning 

toptalayotganidan  ozurda,  ayni  paytda,  yashashning  ma’nosini  va  inson  qalbi 

sirlarini  anglashga  intilayotgan,  o’zini  tinimsiz  taftish  etayotgan  qahramonlar 

paydo bo’ldi.  

M.M.Do’st  qissalaridagi  o’ychan,  aftodahol,  biroz  kulgili  va  o’tkir 

dramatizmga  esh  xarakterlar  adabiyotshunosligimizda  turli  bahs-munozaralarga 

sabab  bo’ldi.  Oddiy  odamlarning  o’y-fikri, “mayda  shaxslar”ning  kechinmalari 

tasvirlangan  bu  asarlar  yuzasidan  ko’plab  ilmiy  tadqiqotlar  olib  borilganiga 

qaramasdan,  M.M.Do’st  ijodida  ko’zga  tashlanadigan  komiklik  va  fojiaviylik 

kategoriyalarining  o’zaro  uyg’unligi  masalasiga  hali  oydinlik  kiritilgani  yo’q. 

Yozuvchi  badiiy  uslubining  o’ziga  xosligini  ta’minlovchi  bu  xususiyatlarni  yaxlit 

holda  tadqiq  etish,  adib  asarlarini  qissachiligimizning  boshqa  namunalari  bilan 

qiyosan  tahlil  etish  ehtiyoji  bitiruv  malakaviy  ishi  mavzusining  dolzarbligini 

---

 

4 

belgilaydi. Shu ma’noda, hozirgi o’zbek qissalaridagi badiiylikning muhim jihatiga 

aylangan  komiklik  va  fojiaviylikning  badiiy-estetik  tabiatini  o’rganish  o’zbek 

adabiyotshunosligining dolzarb masalalaridan hisoblanadi.