Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti umumiy huquqshunoslik

2. Mulk tushunchasi va uning  shakllari. 

Mulkni    yuzaga  kelishining  asosi  bu  o'zlashtirishdir.  Mulk  ustida  o'rnatiladigan  iqtisodiy 

munosabatlar  huquq  normalari  bilan  tartibga  solinadi  va  shu  orqali  mulk  huquqi  formasiga  ega 

bo'ladi “Mulk huquqi ” termini ikki ma'noda qo'llaniladi.  

A) Obyektiv  ma'noda  mulk  huquqi -  bu  fuqarolik  muomalasidan  chiqarilmagan ashyolarni 

o'zlashtirish, egallash, foydalanish va tasarruf qilishiga oid shaxslar harakatlari imkoniyatlarining 

huquq  normalari  orqali  ifodalanishi  hisoblanadi.  Bu  harakatlarni  tartibga  soluvchi  normalar 

yig’indisi  mulk  huquqi  institutini  shakllantiradi.  Mulk  huquqi  institutining  huquqiy  asosini 

konstitutsion  normalar  tashkil  etadi.  O'z  navbatida  mulk  huquqi  instituti  xususiy  huquqning 

markaziy  instituti  hisoblanadi.  Uning  normalari  oila  huquqi,  meros  huquqi,  majburiyat  huquqi 

sohalariga ta'sir ko'rsatadi. Fuqarolik huquqida mulk huquqi instituti majburiyat huquqi normalari 

bilan o'zaro chambarchas bog’langan. 

MULK SHAKLLARI 

Yer, yer osti boyliklari, suvlar, havo bo'shlig’i, o'simlik va hayvonot dunyosi hamda boshqa 

tabiiy  resurslar,  korxonalar,  ashyolar,  shu  jumladan  binolar,  kvartiralar,  inshootlar,  asbob-

uskunalar,  xom  ashyo  va  mahsulot,  pul,  qimmatli  qog’ozlar  va  boshqa  mol-mulk,  shuningdek 

intellektual  mulk  mulk  huquqining  obyektlari  sanaladi.  Ushbu  obyektlarga  nisbatan  ularni 

egallash,  foydalanish  va  tasarruf  qilish  subyektiv  ma'nodagi  mulk  huquqi  mazmunini  tashkil 

qiladi.  Ushbu  huquq  hajm  jihatidan  fuqarolik  huquqi  subyektlariga  turlicha  tanilgan  va  u  mulk 

shakliga bog’liq holda tasniflangan. O'zbekiston Respublikasida mulk xususiy va ommaviy mulk 

shakllarida  bo'lishi  e'tirof  etilgan.  FKning  168-moddasiga  ko'ra,  fuqarolar,  yuridik  shaxslar  va 

davlat mulk huquqining subyektlari hisoblanadilar.