Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti umumiy huquqshunoslik

Murakkab aybli jinoyat 

Agar  shaxsning  qasddan  jinoyat  sodir  etishi  natijasida  ehtiyotsizlik  orqasida 

boshqa  ijtimoiy  xavfli  oqibatlar  yuz  bergan  va  shunday  qilmishni  qonun  qattiqroq 

javobgarlik  bilan  bog’lagan  bo'lsa,  bunday  jinoyat  qasddan  sodir  etilgan  deb 

topiladi. 

Aybsiz holda zarar yetkazish 

Agar  shaxs  o'z  qilmishining  ijtimoiy  xavflilik  xususiyatini  anglamagan, 

anglashi  mumkin  va  lozim  ham  bo'lmagan  yoki  uning  ijtimoiy  xavfli  oqibatlariga 

ko'zi  yetmagan  va  ishning  holatlariga  ko'ra  ko'zi  yetishi  mumkin  va  lozim  ham 

bo'lmagan bo'lsa, bunday qilmish aybsiz holda sodir etilgan deb topiladi. 

 

3.  Qilmishning huquqqa xilofligi: 

4.  Qilmishning jazoga sazovorligi. 

5.   

Jinoyatlarni tasniflash 

 Jinoyatlarni u yoki bu belgilariga qarab turkumlarga ajratish jinoyatlarni tasniflash 

---

 

140

deb  aytiladi.  Jinoyat  huquqida  jinoyatlarni  ijtimoiy  xavflilik  darajasiga  qarab 

quyidagicha tasniflash mumkin: 

 A) Ijtimoiy xavfi katta bo'lmagan jinoyatlar: 

 B) Uncha og’ir bo'lmagan jinoyatlar: 

 V) Og’ir jinoyatlar: 

 G) O'ta og’ir jinoyatlar. 

   Ijtimoiy xavfi katta bo'lmagan jinoyatlarga qonunda ozodlikdan  mahrum qilishga 

nisbatan  yengilroq  jazolar  nazarda  tutilgan  jinoyatlar  kiradi.  M  qasddan  badanga 

yengil  shikast  yetkazish.Uncha  og’ir  bo'lmagan  jinoyatlarga  qasddan  sodir  etilib 

qonunda  5  yildan  ko'p  bo'lmagan  muddatga  ozodlikdan  mahrum  qilish  tariqasda 

jazo  nazarda  tutilgan  jinoyatlar,  shunengdek  ehtiyojsizlik  orqasidan  sodir  etilib, 

qonunda  ozodlikdan  mahrum  qilish  tariqasidagi  jazo  nazarda  tutilgan  jinoyatlar 

kiradi. M: jarima, axloq tuzatish ishlari.. 

   

Og’ir  jinoyatlarga  qasddan  sodir  etilib,  qonunda  og’ir  jazo  sifatida  5  yildan 

ortiq,  lekin 10  yildan ko'p  bo'lmagan  muddatga  ozodlikdan  mahrum  qilish  nazarda 

tutilgan jinoyatlar kiradi. 

   

O'ta  og’ir  jinoyatlarga  qasddan  sodir  etilib,  qonunda  10  yildan  muddatga 

ozodlikdan  mahrum    qilish  yoki  umurbod  ozodlikdan  mahrum  qilish  nazarda 

tutilgan jinoyatlar kiradi. 

   

Jinoyatlarni  obyektiga  qarab  tasniflash  masalasi  JKning  maxsus  qismidagi 

jinoyatlarni  maxsus  obyektiga  qarab  gruhlarga  ajratish  va  maxsus  obyektning 

ahamiyatiga  qarab  JKda  joylashtirishdadir.  O'zbekiston  Respublikasi  JKning 

maxsus  qismining  1-  bo'limida    shaxsga  qarshi  jinoyatlar,  2-bo'limida  tinchlik  va 

xavsizlikka,  qarshi  jinoyatlar  3-bo'limida  iqtisodiyot  sohasidagi  jinoyatlar,  4-

bo'limida ekologiya sohasidagi jinoyatlar va h..k..joylashtirilgan. 

      Jinoiy  jazo  JKning  42-moddasida  jazoga  qo'yidagicha  tushuncha  berilgan: 

„Jazo  jinoyat  sodir  etishda  aybli  deb  topilgan  shaxsga  nisbatan  davlat  tomonidan 

sud  hukmi  bilan    qo'llanadigan  va  mahkumni  qonunda  nazarda  tutilgan  muayyan 

huquq  va  erkinliklaridan  mahrum  qilish  yoki  ularni  cheklashdan  iborat  majburlov 

chorasidir.  Jazoning  maqsadi  Jkning  42-moddasi  2-qismida  qayd  qilingan  „Jazo 

mahkumni  axloqan  tuzatish,  uning  jinoiy  faoliyatini  davom  etirishga  to'sqinlik 

---

 

141

qilish  hamda mahkum, shunengdek boshqa shaxslar yangi  jinoyat sodir etishining 

oldini olish maqsadida qo'llaniladi: 

   

Jazo  tizimi-jinoyat  qonuni  bilan  o'rnatilgan  va  sudlar  uchun  majburiy 

hisoblangan  va  ma'lum  tartib  asosida  ularning  yengilidan  og’iriga  qarab 

joylashtirilgan  jazolar  ro'yxatidir.  Jazo  tizishda  nazarda  tutilgan  maxkumlarning 

huquqlarini cheklash, moddiy va ma'naviy jafo keltirishi va ijro etish usuliga qarab 

shartli ravishda qo'yidagi guruhlarga ajratish mumkin: 

1.     Mahkumlarga  nisbatan  moddiy  jafo  keltiruvchi  jazolar  bularga  jarima,  axloq 

tuzatish ishlari, mol-mulklarni  musodara qilish. 

2.  Mahkumlarga  ma'naviy jafo  yetkazuvchi jazolarga  : Xizmat bo'yicha cheklash, 

xarbiy yoki maxsus unvondan mahrum qilishi. 

3.  Mahkumlarning  ayrim  huquqlarini  cheklovchi  jazolarga  muayyan  huquqdan 

mahrum qilish jazosi kiradi. M: Faoliyatini to'xtatish vrachlik faoliyati. 

4.  Mahkumlarning  ozodligi  cheklovchi  jazolarga    qamoq,  intizomiy    qisimga  

jo'natish ozodlikdan mahrum qilish .