Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti umumiy huquqshunoslik

Huquqning shakllari 

1.  Huquqiy  odatlar  -  uzoq  davr  mobaynida  amalda  bo'lishi  natijasida  shakllangan 

va  davlat  tomonidan  umummajburiy  qoida  sifatida  tan  olingan  yurish-turish 

qoidasidir.M:Xammuraniy qonunlari, monu qonunlari , XII jadval qonunlari. 

2.  Huquqiy  pretsedent.  Lotincha  pretsedens  -  „avvalgisi,  oldingisi  ma'noni 

anglatadi.  Sud  yoki  ma'muriy  organlarning  yozma  yoki  og’zaki  qarori,  kelgusida 

barcha  shunga  o'xshash  ishlarni  ko'rib  chiqish  va  hal  qilish  uchun  asos  bo'ladigan 

namuna,  etalon  norma  sifatida    qabul  qilina,  u  pretsedent  bo'ladi.  M:  Angilya, 

Avstraliya, Kanada. 

3.  Normativ  huquqiy  aktlar  davlat  organlari  tomonidan  o'rnatiladigan  yoki 

ma'qullanadigan huquqiy aktdir. 

(a)Qonunlar 

b)Prezident farmonlari 

(v)Vazirlar maxkamasi qarorlari 

---

 

50 

(g)Davlat va xo'jalik boshqaruv organlarining qaror,buyro'q va yo'riqnomalari  

(d)Mahalliy vakillik va ijroiya  organlarining qarorlari 

4.   Halqaro shartnomalar 

 

Musulmon huquqida esa, diniy aqidalar huquqning manbai bo'lib hisoblanadi. 

Musulmon huquqining quyidagi asosiy manbalari mavjud 

1.  Qur'on  (arabcha-  o'qimoq,  qiroat  qilmoq,  ,  o'quv  )da  islom  aqidalari,  e'tiqod 

talablari, huquqiy va axloqiy normalar o'z ifodasini topgan. 

2.  Sunna  (arabcha-  odat,  an'ana)  -  Muhammad  payg’ambarning  so'zlari,  ishlari  va 

xatti-harakatlari.Sunna  haqidagi  rivoyatlar  hadislarda  berilgan  va  ular  to'plam 

qilingan. 

3.   Ijmo  (arabcha-  yakdillik  bilan  qabul  qilingan  qarorlar)  .Qur'on  va  hadislarda 

aniq  ko'rsatma  berilmagan  huquqiy  masalani  hal  etishda  faqih  va  mujtahid 

(intiluvchilar) to'planib ,yagona fkirga kelgan holda fatvo berishi (hukm chiqarishi). 

4.  Qiyos  (arabcha-  taqqoslash)  Qur'on  va  Sunnada  berilmagan  biror  huquqiy 

masala, ulardagi shunga o'xshash masala bo'yicha  berilgan ko'rsatmaga taqqoslash 

yo'li bilan sharh etiladi.