Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti

Tug’ma (shartsiz) va orttirilgan (shartli) reflekslar. 

 

I.P.Pavlov  taklifi  bilan  reflekslar  ikki  guruhga:  shartsiz  va  shartli  reflekslarga 

bo’linadi. 

Tug’ilgan  paytdayoq  mavjud  bo’lgan  reflekslar  shartsiz  reflekslar    yoki 

instinktlar  hisoblanadi.  Masalan,  yangi  tug’ilgan  kuchuk  bolalari  onasi  sutini  sura 

boshlasa, hozirgina  tuxumdan chiqqan jo’ja don cho’qiy boshlaydi. 

Shartli  reflekslar  asab  tizimining  oliy  bo’limlarida  vaqtinchalik  nerv 

bog’larining  hosil  bo’lishiga  asoslangan.  Ular  hayot  davomida  ma’lum  sharoitda 

o’rgatish yo’li bilan orttiriladi. Shartli reflekslar shartsiz reflekslardan farqi shundaki 

ularni organizmdan tashqarida va uning ichida kechadigan har qanday o’zgarish bilan 

chaqirish  mumkin.  Ular  xususiy  bo’lib  o’zining    vaqtinchalik    tabiati  bilan 

tavsiflanadi. 

Turli  shartli  reflekslar  tufayli  tashqi  atrof  muhitdagi  o’zgarishlar  oldindan 

ma’lum masofada hayvonlarni  xavf haqida, oziqa borligi haqida va tashqi  muhitdagi 

hayot uchun muhim  bo’lgan omillar  haqida ogohlantirib  turadi.