Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti sh. A. Aminjonov, E. N. Nuritdinnov

O‘quv xonalarning havosiga qo‘yiladigan gigienik talablar

To‘g‘ri nafas olishni ta`minlash nafas olish gigienasida muhim ahamiyatga ega. Jismoniy tarbiya darslarida bolalarni to‘g‘ri nafas olishga o‘rgatiladi. Nafas olish organlarini rivojlantirish uchun bolalarni yurish, yugurishda, suzishda, velosiped uchish va gimnastika bilan shug‘ullanganda nafas olish qoidalarini o‘rgatish kerak. Ularni burundan nafas olishga o‘rgatish kerak. CHunki burundan nafas olganda shamollari kasalliklariga va infektsiyalarga chidamlilik ortadi.

Jismonan chiniqqan bolalarda o‘pka ventilyatsiyasi yaxshi va nafas olish chuqur bo‘ladi, bu yurak tomir va nerv sisdemasiga hamda boshqalarga ijobiy ta`sir ko‘rsatadi.
Bolalar yilning barcha fasllarida imkoni boricha sof havoga ko‘proq bo‘lishi shahar tashqarisida, o‘rmonda bo‘lishi kerak. Bog‘cha yoshidagi bolalar har kuni ochiq havoda kamida 5 soat, kichik maktab yoshidagi bolalar 3 soat bo‘lishi shart.
O‘quv xonalari, laboratoriya, ustaxonani tez-tez shamollatib turish kerak. Bolalar yozda hovli yoki uyda derazani ochib quyib qishda esa fortochkalarni ochib qo‘yib uxlashi lozim. Ana shunda ular toza havodan yaxshi nafas oladi.


Tayanch iboralar

1. Nafas yo‘llari

2. Nafasning dakiqalik hajmi
3. Karbonat angidrid
4. Gipoksiya
5. Mushak ishi
6. Gipoksiya turlari
7. Gigienik talablar


Savollar

1. Nafas olishning ahamiyati nimadan iborat?

2. Upkaning tiriklik sig‘imi deganda nimani tushunasiz?
3. Nafas olish va nafas chuqurligi bo‘yicha jinsiy farqlar bormi?
4. Gipoksiyaning qanday turlari mavjud?


Foydalanilgan adabiyotlar:

1. Q.S.Sodiqov. O‘quvchilar fiziologiyasi va gigienasi. O‘quv qo‘llanma. - Toshkent: O‘qituvchi 1992 y.

2. L.S.Klemesheva, M.S.Ergashev. YOshga oid fiziologiya. Toshkent: O‘qituvchi, 1991 y.
3. I.G.Azimov. Jismoniy tarbiyaning yosh fiziologiyasi. O‘quv qo‘llanma. -Toshkent: 1994 y.
4. A.A.Markosyan. YOsh fiziologiyasi masalalari. - Moskva: 1974 y.
5. A.G.Xripkova, M.V. Antropova, D.A.Farber. Vozrastnaya fiziologiya i shkol’naya gigaena. - Moskva! Prosveshenie 1990 g.
6. YU.A.Ermolaev. Vozrastnaya fiziologiya. Moskva: Visshaya shkola. 1985.
7. A.A.Guminskiy. Vozrastnaya fiziologiya. - Moskva Visshaya shkola, 1985.
8. U.Z.Qodirov. Odam fiziologiyasi. Toshkent Abu Ali Ibn Sino nomidagi «tibbiyot» nashriyoti. 1996 y.
9. X.T.Almaton, L.S.Klemesheva, A.T.Matchanov. Vozrastnaya fiziologiya. -Toshkent: 2002 y.