Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti psixologiya kafedrasi

frustasiya
deb ataladi. Frustasiya holatida o’zini muhofaza qilish niyati va 
harakatlari agressiv javob tariqasida namoyon bo’ladi. Frustasiyaning eng yomon 
oqibatlaridan biri - nevrozlar hisoblanadi. Agressiv holatda uzoq turish inson 
salomatligining egovi hisoblanadi. Hursandlik, shodlik qanchalik inson umrini 
uzaytirishga xizmat qilsa, agressiv holat shunchalik inson umrini barbod etadi. 
Konfliktdagi agressiya va zo’ravonlik
Konflikt vaziyatlarda ko’rincha agressiya va zo’ravonlik uchrab turadi. Agressiya 
va zo’ravonlikni konflikt yechimi sifatida qo’llash hollari mavjud. Ba’zilar tahdid 
qilish, shantaj, zo’ravonlikka o’tish orqali ziddiyat yechish mumkin deb hisoblaydi. 
Ammo bu noto’g’ri qarash
. Zo’ravonlik konflikt yechimi bo’la olmaydi, u 
konfliktni zo’ravonlik va agressiyaga to’qnash keltirish degani xolos. 
Konfliktni 
zo’ravonlikdan olib chiqib ketish va uni gumanistik talablar asosida muammoga 

---

104 
qaratish, natijada muammoni yechish – konflikt yechimi degani bo’ladi. 
Zo’ravonlik 
o’z kuchini muammoga qaratmagani, shu bilan birga, insonlar hayotiga havf 
tug’dirgani sababli konfliktning yechimi bo’la olmaydi. Aslida, zo’ravonlik 
konfliktni juda ham chuqurlashtirib yuboradi. 
Zo’ravonlik tomonlarni hyech vaqt 
bir biriga yaqinlashtirmaydi, balki uzoqlashtiradi xolos. 
Xitoy faylasuflaridan Lao-Szi bu haqida shunday degan: ―Ariqlar va daryochalar 
o’z suvini dengizga dengiz poyidan pastroq bo’lganliklari uchun beradilar. Odamlar 
ham, o’zini ulug’vorlik bilan tutishlari uchun, o’zini boshqalardan pastroq tutishi 
kerak‖. Chunki Budda ta’limotida ta’kidlanganidek, 
“Haqiqiy g’alaba, hyech kim 
o’zini mag’lub etilgan deb hisoblamagan holatdagi g’alabadir
‖. Lev Tolstoy esa,