Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti psixologiya kafedrasi

Muloqotni iliqlashtiruchi omillar 
Empatiya deb atalgan tushuncha bor. Empatiya – boshqa bir odamning harakatlari 
va amallarini yuzaga keltirayotgan omillar va xis-tuyg’ularni to’g’ri tushunish, ularni 
adekvat anglash va hamdardlik ko’rsata olish hisoblanadi. Mana shunday o’zingga 
yaqin, xatto ba’zan tanish bo’lmagan odamlar xis-tuyg’ulariga ochiqlik, ularni 
tushunish - o’zaro anglash va hamdardlik, o’zaro kontakt qila olish qobiliyatidan 
darak beradi. Mana shunday qobiliyatni o’zida tarbiya qila olgan, o’stirib borgan 
odam, shu qobiliyatni egallagan odam, muloqot madaniyatining eng zarur talabini 
bajargan hisoblanadi. Agar siz ruhan eng yaqin insonni ko’z oldingizga keltirsangiz, 
siz va mana shu inson o’rtasida: 

samimiylik; 

ochiqlik; 

o’zaro bir-biridan sir yashirmaslik; 

o’zaro ishonch; 

qarashlar yakdilligi; 

muammolarni ochiq ayta olish, o’z muammosini aytganda ―bu odam
yomon ekan‖ degan hayollarga bormaslik; 

uning siz to’g’ringizda hyech qachon yomon fikrga bormasligiga, sizni 
―muhokama‖ etib turmasligiga ishonch; 

uning sizni har doim ochiq yuz bilan kutib olishi; 

siz uchun hyech qachon vaqt ayamasligi; 

siz bilan har vaqt bir tekis muomala va suhbat qurishlari; 

sizga hamdardlilik bildira olishlari; 

yordam kerak bo’lganda, ularning har doim tayyorligi va shu kabi o’nlab 
xususiyatlarning namoyon bo’lishi oydinlashadi. 
Agar siz muloqotni iliqlik va samimiylik asosida qurishga harakat qilmoqchi 
bo’lsangiz, kuyida bildirilgan usullardan keng foydalanishingiz mumkin.
Muloqotni iliqlik sari yetaklovchi kuyidagi omillar mavjud: 

---

97 
-
Boshqalar uchun qiziqarli bo’lgan suhbat mavzuini tanlang. Sizning 
suhbatdoshlaringiz nimaga qiziqishlarini aniqlang. Ularda qiziqish va intilishni 
uyg’otadigan mavzularga to’xtaling. Ulardan bu voqyealar va holatlar bo’yicha 
savollar so’rang. Oddiy suhbat odamlarni juda yaqinlashtiradi. Suhbatni ochiqlik va 
moyillik asosiga quring. Bunda mavzu emas, ko’proq tomonlar orasidagi bir biriga 
moyillik, qiziqish, samimiylik muhim ahamiyat kasb etadi. 
-
Suhbatdoshingiz bilan birgalikda, hamkorlikda harakat qiling. Faqat o’zingiz 
gapirmang. Ko’proq uni eshiting. Unga yo’naltiruvchi savollar bering. Umumiylikka 
keltiruvchi har qanday mashg’ulot va suhbat tomonlar orasini juda yaqinlashtirishini 
esda tuting. 
-
Agar suhbat orqali o’zingizni boshqa tomon bilan munosabatingizni iliqlik 
asosida shakllantirmoqchi bo’lsangiz, shunga mos va to’g’ri keladigan vaziyatni 
tanlang. Ikkalangiz tinch suhbat quradigan vaziyat suhbatning ana shunday tinch va 
ravon o’tishida juda katta rol o’ynaydi. 
-
Suhbat uchun to’g’ri vaqt tanlang. Suhbatdoshingiz batamom o’zini erkin xis 
eta olsin. O’zingizga nisbatan unda ishonch uyg’oting. Suhbatdoshingiz biror 
narsadan havotirda, siqilgan, o’z xissiyotlari ichida bo’lsa, unga o’z xissiyotlarini 
samimiy o’rtoqlashishi uchun imkon yarating. Yoki, u o’z xissiyotlarini ochiq 
aytishdan hayiqsa, suhbatni orqaga surib turing. Inson emosional holati suhbatning 
iliqlik darajasiga o’z ta’sirini o’tkazadi. Shu bois, suhbatdoshingizning emosional 
holati sizning maqsadlaringizga mutanosib, loyiq va teng bo’lishini kuting.