Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti maktabgacha ta

suratlari»  deb  nomlangan  asarida,  o’qish  ishini  rasmlar  bilan  olib  borish 
g’oyasini  ilgari  suradi.  Bunda  «Yoshlarning  xulq  qoidasi»,  «Yaxshi  tashkil  topgan 
maktablarning qonuni» kabi pedagogikaga doir ishlari o’rin olgan. 
1656-yili  Shved-polyak  urushi  vaqtida  Leshnodagi  «Chex  qardoshlari»  jamoasiga 
barham  beriladi.  Komenskiy  Gamburgga  so’ngra  Amsterdamga  ketishga  majbur 
bo’ladi.  o’sha  yerda  Gollandiya  senatining  buyrug’iga  muvofiq  uning  asarlari 
to’plam holda bosib chiqariladi. 
Komenskiy  vatani  mustaqilligi  uchun  kurash  olib  borgan.  Uning  asarlarida 
vatanparvarlik hissi yaqqol aks etgan. U chex xalq poyeziyasini yig’ib chex maqollar 
to’plamini tuzgan.