Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti "filologiya" fakulteti

                Tadqiqotning ilmiy yangiligi. 

Adabiyotshunosligimizda  Amiriy    ijodida  Navoiy  an’analari  mavzusiga  oid 

ma’lumotlarni  ko‘plab  ijodkorlarning  ilmiy  asarlari  orqali  olishimiz 

mumkin.A.Qayumov  “Qo‘qon  adabiy  muhiti”  asarida  Amiriyni  quyidagicha 

ta’riflaydi:  “Amiriy  o‘zi  shoh  bo‘lsada  qalbi  darvish  edi”.

1

  Dastlab  Mahbuba 

Qodirova  o‘z  ijodida  bu  mavzuga  oid  ma’lumotlarni  berib  o‘tgan.  Lekin  bu 

                                           

1

 

Qayumov A. Qo‘qon adabiy muhiti. —T., 1961.104-bet. 

 

---

 

6 

ma’lumotlarda  Amiriy  va  uning  ijodiga  xolisona  baho  berilmagan.  Keyinchalik 

yana bir ijodkor  Zeboxon Bakirovna Qobilova  o‘z nomzodlik dessertatsiyasining 

uchinchi bobida Amiriy  ijodida Navoiy an’analari mavzusini yoritib bergan.  Biz 

ham  har  ikkala  ijodkorning  ilmiy  ishlari  orqali  Amiriy  ijodi  haqida  ham,  uning 

ijodida  uztozlari  jumladan  Navoiy  an’analarini  qanchalar  o‘zlashtirgani  va  ularni 

yangilab  davom  ettirganini  misollarda  aniq  ko‘ramiz.  Zeboxon  Bakirovna 

Qobilovaning  nomzodlik  dessertatsiyasiga  A.Qayumov    shu  yerda  Amiriyning 

Navoiy  g‘azaliga  bog‘lagan  muxammasidan  bir  bandni  keltirib,  shunday  fikr 

bildirgan:  “Afsuski,  bu  beshlikning  tahlilini  desertant  bir-  ikki  jumla  bilan 

cheklagan.  Vaholangki,  agar  Amiriy  Navoiyning  yigirma  besh  g‘azaliga  shunday 

go‘zal muxammaslar bog‘lagan ekan, ana shu mavzuning o‘zigina bir dissertatsiya 

mavzuyi bo‘lmog‘i ravshandir”.

2

 

           Demak  ishda  tamomila  dunyoviy,  oddiy  insoniy  his-tuyg‘ularni  va 

kechinmalarni  yuksak  baadiyat  bilan  kuylagan  shoirlar  lirikasini  tahlil  qilish  va 

uning badiiy  ta’sirini  ochib berishga urinish va  Amiriy  ijodining  g‘oyaviy-badiiy 

xususiyatlarini 

istiqlol 

ruhiyati 

bilan 

tahlil 

etmoq 

ishning 

dastlabki 

yangiligidir.Qolaversa, Navoiyni ham istiqlol sharofati bilan N.Komilov tamomila 

yangicha  talqin  etdi.(“Ma’nolar  olamiga  safar”).  Ana  shu  ikki  shoir  ijodining 

yangicha  talqinlar  asosida  an’ana  va  o‘ziga  xosligini    qiyosiy  tahlil  etish 

tadqiqodning asosiy ilmiy yangiligini taqozo etadi.