Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti ekologiya va tabiatni muhofaza qilish


-Mavzu: Atrof muhitning global muammolari



Download 0,88 Mb.
bet102/164
Sana31.10.2020
Hajmi0,88 Mb.
#50633
1   ...   98   99   100   101   102   103   104   105   ...   164
Bog'liq
Ekologiya-конвертирован

16-Mavzu: Atrof muhitning global muammolari.



Reja:
16.1. Hozirgi zamon global ekologik muammolar. 16.2. Barqaror rivojlanish va atrof muhit.

16.3. Xalqaro konvensiyalar.
Tayanch iboralar: atrof muhit ifloslanishi, barqaror rivojlanish, «Rim klubi», Stokgolm konferensiyasi, konvensiya.


    1. Hozirgi zamon global ekologik muammolar.

Hozirgi avlod ko’z o’ngida maxalliy va regional ekologik inqiroz vaziyatlari kuzatilmoqda. Bunda inson tomonidan o’zgartirilgangan tabiatning ijtimoniy taraqqiyotga ta’sirinnng keskin ortishi kuzatiladi. Insoniyat tarixida ekologik inqirozlar ko’plab kuzatilgan. Ulariing natijasida millionlab gektar yerlar cho’lga aylangan. Minglab o’simlik va hayvon turlari qirilib ketgan, o’rmonlariing

mayloni qisqargan, gullab yashnagan sivilizasiyalar inqirozga yuz tutgan. Atrof muhitdagi katta ko’lamidagi salbiy ekologik o’zgarishlar XVII asrdan boshlangan va

XX asriing boshlariga kelib yer yuzidagi ekologik sistemalariing 20% buzilgan. XX asriing ikkinchi yarmiga kelib qisman va to’la buzilgan ekosistemalar xissasi 63% dan oshdi. 1960-yillar oxirida rivojlangan g’arb mamlakatlarda atrof muhitning ifloslanishiga qarshi kuchli jamoatchilik Harakati vujudga kelgan, dastlabki ekologik qonunlar qabul qilingan, mingga yaqin ekologiya va rivojlanish masalaliri bilan shug’ullanadigan tashkilotlar tuzildi. 1998- yili 10 ta davlatdan 30 kishidan iborat fan, madaniyat. Maorif, biznes vakillari «Rim klubi» deb nomlangan nodavlat tashkilotini tuzishdi. Klub a’ozlari insoniyatning hozirgi va kelajakdagi murakkab axvolini muxokama qilish va inqirozdan chikqish yo’llarini o’rganishni asosiy maqsad deb belgiladilar. 1972 -yil 13 –martda «Rim klubi» uchun tayyorlangai

«Rivojlanish chegaralari» ma’ruzasi e’lon qilindi. Ma’ruzada sayyoramiz kelgusi ekologik! holatini bashorat qilish bo’yicha global model taxlil qilingan. Modelda sayorada o’sishni va uning chegarasini belgilaydigan besh asosiy omnl: aholi soni, qishloq, xujalik ishlab chiqarishi, tabiiy resurslar, sanoat ishlab chiqarishi va atrof muhitniig ifloslanishi asos qilib olingan. Ma’ruzada aholi sonining ortishi sur’atlari na iste’mol modeli o’zgarmasa XXI asriing 30- yillariga kelib chuqur ekologik inqirozlar bashorat qilingan.

«Rim klubi»ning e’lon qilingan keyingi global modellarida (1974; 1990; 1992) yangi sharoitlar hisobga olingan, o’sish istiqbollariga, ekologik xalokat xavfiga karashlar o’zgargan. 1972-yil 5-iyunda Stokgolmda Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT)ning Atrof muhit bo’yicha birinchi Umumjaxon Konferensiyasi o’tkazildi. Unda 11Z davlat vakillari qatnashdilar. Konferensiyada ekologik yo’naltirilgai sotsial-iqtisodiy rivojlanish g’oyasi oldinga surilgan bo’lib, o’nga muvofiq. aholi turmush darajasining ortishi yashash muhitining yomonlashishi va tabiiy sistemalariing buzilishiga yo’l qo’ymasligi lozim. Ekologik rivojlanish davlatlar o’rtasidagi munosabatlar va iqtisodiyotdagi chuqur o’zgarishlar, resurslarii taqsimlash va foydalanish strategiyasida, dunyoning rivojlanishida tub burilishni ko’zda tutadi. Ekologik rivojlanishning asosiy talablari Konfsrensnyada qabul qilin-gai 26 prinsipdan iborat «Stokgolm deklarasiyasi»da keltirilgan. Bu prinsiplardai birida « Har bir inson qulay atrof muhitda yashash xukukiga ega, uning sifati esa insonlarii munosib xayot kechirishga va taraqqiyotga erishadigan darajada bo’lishi kerak» deb takidlanadi. Qabul qilingan

«Tadbirlar rejasi» 109 banddan iborat bo’lib. Unda alohida davlatlar va xalqaro hamjamiyat o’rtasida atrof-muhitni muxofaza qilishning tashkiliy, siyosiy va iktisodiy masalalari yoritilgan. Xalqaro tashkilotlar faoliyatini oshirishga alohida e’tibor ko’rsatilgan. Konferensiya qarori bilan uning ochilish kuni- 5 iyun butunjaxon atrof muhitni muxofaza |qilish kuni deb belgilandi. Konfersnsiyadan so’ng, belgilangan vazifalarii amalga oshirish uchun BMTning Bosh assambleyasi atrof muhit bo’yicha maxsus dasturi-YuNEP (UNYeR)ni tuzdi. YuNEP birinchi navbatda eng dolzarb muammolar- cho’llanish, tuproqlar degradasiyasi, chuchuk suv zaxiralarining kamayishi, okeanlariing ifloslanishi, o’rmonlariing kesilishi, qimmatli hayvon va o’simlik turlarinnng yo’qolishi muammolari bo’yicha takliflar ishlab chiqishi kerak edi. Butunjaxon atrof-muhit jamgarmasi tashkil etildi. Jamgarma BMTga a’zo davlatlariing badali hisobiga rivojlanayotgan mamlakatlarlagi turli ekologik muammolarii xal qilish bo’yicha loyixalarii moliyalashtirishi belgilandi. Stokgolm Konferensiyasidan keyin jaxon hamjamiyati ekologik yo’naltirilgan taraqqiyotga erishish bo’yicha dastlabki qadamlarii tashladi. 1975-yili aholi soni 4 milliard, 1987-yili 5 milliarddan oshdi. Dunyoning turli chekkalaridagi ekologik inqiroz vaziyatlari chuqurlashdi, Orol dengizining kurishi, Shimoliy Afrika mamlakatlaridagi qurg’oqchilik, Chernobil AES xalokati, okeanlariing neft maxsulotlari bilan ifloslanishi, «ozon tuynuklari»

muammolari chegara bilmasligi, regional va global oqibatlari bilan namoyon bo’ldi.




    1. Download 0,88 Mb.

      Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   98   99   100   101   102   103   104   105   ...   164




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish