Alisher navoiy nom idagi samarqand davlat um versiteti a bdu r ash id a b d u r a h m o n o V


Zog 'eki, cho ‘qub oquzdi qon ко 'nglumdin



Download 7,93 Mb.
Pdf ko'rish
bet110/190
Sana16.03.2022
Hajmi7,93 Mb.
#496288
1   ...   106   107   108   109   110   111   112   113   ...   190
Bog'liq
abdurashid abdurahmonov turkiy adabiyotning qadimgi davri

Zog 'eki, cho ‘qub oquzdi qon ко 'nglumdin,
Tirnog ' ila uzdi notavon ко 'nglumdin.
A zosidci ко 'r asar dam in dud uni
Minqor ila changiga nishon ко ‘nglumdin.
A kadem ik B.Valixo‘jayev bu ruboiyni tahlil qilar ekan, 
avvalo, uni katta bir asotir mazmunini ifodalagan masal- 
r u b o iy , m o 'j a z h ajm li m a jo z iy s h e ’r d e b h is o b la y d i. 
Ikkinchidan, olim bu ruboiyda zanjirband Prometeyning


k o ‘ksini c h o ‘qigan b u r g u tla r tasviriga h a m o h a n g lik n i 
k o ‘radi, uchinchidan, bunday o'xshashlikni Alisher Navoiy 
yunon asotirlari bilan tanish b o ‘lganmi yoki tavorud (ikki 
sho irn in g b ir-b irid an xabarsiz h o ld a bir m a v z u d a asar 
yaratish) hodisasimi deb hisoblaydi va m asalaga aniqlik 
k iritis h n i a d a b i y o ts h u n o s lik n i n g m u h im vazifasi deb 
qaraydi.
FORS-TOJIK ADABIYOTI 
VA 
AFROSIYOB
HAQIDAGI AFSONALAR TURKUM I
M iloddan avvalgi VII asrlarda skif-kimmerlar xoqoni 
M ad i Kichik Osiyo m a m lak a tla rig a, ju m la d a n , M idiya 
( E r o n ) g a q o ' s h i n t o r t i s h i h a m d a a h m o n i y l a r s h o h i 
Kayxisrav bilan ja n g qilishi fors-tojik adabiyotida alohida 
mavzu hisoblanadi. Lekin bu mavzudagi asarlarda tarixiylik 
tamoyili asos qilib olingan emas. F aq at tarixiy haqiqatning 
u m u m iy y o ‘nalishi - ta rix d a tu rk iy va croniy s h o h la r
o ‘rtasid a u ru sh h a m d a nizolar tez-tez b o ‘lib turganligi 
voqeasi badiiy syujetga aylandi. Bu turkumdagi asarlarning 
q a h r a m o n i A frosiy o b dir. A fro siy ob skiflar q a h ra m o n i 
M adining t o ‘la darajad agi tarixiy obrazi b o ‘lmay, balki 
tu r k i y x a l q l a r o g 'z a k i ijo d id a g i A lp E r T o ‘n g a n i n g
muqobilidir. Qadimgi kitoblarda Afrosiyobning nomi va 
n a s l - n a s a b i s h u n d a y t a ’r i f l a n g a n : « F r a n h r a s y a n »
(«Avesto»), «Frasyak» («Bundahishn»), «Frasiyab F ashan 
o ‘g ‘li, R u stam o ‘g ‘li, T u rk o ‘g‘li» (at-Tabariy). «Frasiyab 
Bashang o ‘g ‘li. Inat o ‘g ‘li, Rishman o ‘g ‘li, T urk o ‘g ‘li» (al- 
Beruniy), «A frasiyab A sh k o ‘g ‘li. R u s ta m o ‘g ‘li, T urk 
o ‘g ‘li» (ibn Xaldun).
Afrosiyobni T u ro n m am lakatining pahlavoni, xoqoni 
sifatida tasvirlagan birinchi yozma yodgorlik «Avesto»dir. 
Shundan s o ‘ng uning obrazi fors-tojik adabiyotidagi o ‘nlab 
o g ‘zaki va y o zm a a s a rla rd a k o 'r i n a boshladi. Afsuski,
214


M ahm ud Koshg'ariyning «Dcvonu lug‘otit turk» asaridagi 
marsiyani e'tiborga olm aganda, 
11
h aqd a turkiy adabiyotda 
yirik adabiy syujet mavjud emas edi. Fors-tojik adabiyoti 
Afrosiyob haqidagi adabiy syujetlarni saqlashi bilan turkiy 
xalqlar ijodiga xos yodgorlikni h am bizning davrlargacha 
yetkazib bera oldi. Ikkinchidan, qadimgi dariy. fors-tojik, 
arab tillarida bitilgan Afrosiyob haqidagi rivoyat va qissalar 
M a r k a z i y O s i y o d a y a s h a y o t g a n x a l q l a r n i n g b a d iiy
tafakkuri mahsulidir. Shu jih a td a n q a ra g a n d a , qadimgi 
turkiy adabiyotning yirik vakili Y usuf Xos Hojib quyidagi 
misralarni bitganida haq edi:

Download 7,93 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   106   107   108   109   110   111   112   113   ...   190




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish