|
D engizga kichik tegmadim.
О ‘ngda «To 'quz arslan»ga askar torttim,
Tuputga kichik tegmadim.
Orqaga Inju daryosin kecha,
Temur qopug qa askar tortdim.
So ‘Ida Yer Biyirqu yerina askar torttim.
Buncha yerga askar yurittim.
О ‘tukan yerida yaxshi boshliq yo ‘q ermish.
El tutscik О ‘tukan yeri soz ermish.
Bu yerda о ‘Iturub,
Tabg ‘ach buddi birla tuz tottim.
Oltin, kumush, g 'alia, ipak
Qayg ‘ulanmay ancha berur.
Tabg 'ach budun so 'zi chuchuk,
Og ‘izi yumshoq ermish.
Suchuk so'zi, yumshoq qiliq (la)avrab,
Yiroq budunni ancha yaqinlatcir ermish.
2 80
Yaqinida qo 'ngandan so 'ng, ular
Yomon bilig unda о ‘rganar ermish
Ezgu, bilka kishini,
Ezgu, alp kishini yurutmas ermish.
Bir kishi yanglishsa, barcha budunni
Eng yaqinlarigacha quvmas ermish.
Suchuk so 'ziga, yumshoq qilig ‘iga aldanib
Ко ‘p, turk buduni, о 'Iding.
Turk buduni bir bo ‘laging
О ‘ngdagi Chig 'ay у us hi emas.
Tyun tekisligiga qo ‘nayin, dedi,
Turk, budun, bir bo ‘laging.
Unda yomon kishi boshqaruv ermish, (и )
Yiroq esangyomonroq sovg'a berur,
Yaqin esang yaxshi sovg'a berur, deb,
Ancha boshqarur ermish.
Bilik bilmas kishi и sabaqni olib,
Yaqin borib, ко ‘p kishi, о 'Iding
U yerga borsang,
Turk budun. о ‘lajaksan!
О 'tukan yering bo 'Isa,
Karvon jo 'natib tursang
Qavg 'a, nlunging bo 'Imas,
О 'tukan yushin ho ‘Isa,
Mangu yo
7
tula yashajaksan!
Turk budun, to 'qmi, ochmisan,
Ochlikda, to ‘qlikda emasscin
Bir t o 'у sang och bo 'Imaysan.
281
Shundayliging uchun eshitmading,
Qog ‘oningning so 'zin olmading.
Yer sari hording
Unda ко ‘p urunding, ariqlading,
Unda qolg ‘anlar yer sari
Ко ‘p turub, о 'lib yururlar
Tangri yarlaqadigi uchun,
О 'zim (ning) qutim bor uchun,
Qog 'on bo 'Idim.
Qog 'on bo ‘lib yo ‘q, jig 'ay budunni
Ko'p, ko'paytdim.
Jig 'ay budunni boy qildim,
Oz budunni to ‘kis qildim.
Bu so ‘zimda yolg ‘on bormu?
Turk beklari, buduni buni eshiting
Turk budunini biriktirib,
El tutushmoqingizni bunda urdim.
Yanglishib, parchalanishingizni,
Yana bunda urdim.
Ne-ne so ‘zim esa
Mangu toshga urdim.
Uni ко ‘ra biling
Endigi Turk buduni, beklar.
Butka ishongcin beklar,
Ycmglishar sizlar.
Men mangu tosh tikladim.
Tabg ‘ach qog ‘onidan toshg ‘a yozuvchi keltirib
yozdirdim.
Mailing so ‘zimni buzmadi.
Tabg ‘ach qog ‘oni ichra о 'tkan yozuvchi.
282
Unga atab barq (qasr yarattirdim).
Ichin tashin
A tab yozuv urdurdim
Tosh о ‘rnattim.
Ко ‘nguldagi so 'zimni...
(O 'n o'q) va tot о ‘g 'illariga (ayttim).
Buni ко ‘ra biling,
Mangu tosh о ‘rnattim.
Agar yo ‘liar о 'tadigan yerda bo ‘Isa,
Ancha о ‘tish yerda
Mangu tosh о ‘rnatib bittim.
Uni ко 'rib ancha biling
Ul toshni... man
Bu bitigi bitkan
Oti Ulug' Tegin.
Qul tegin yodgorligidagi katta yozuv
Yuzada ко 'к Tangri!
Ostda qora yer qilindi
Ikkisi aro kishi о 'g ‘li qilindi.
Kishi о ‘g ‘illari uzra mening bobolarim
Bumun qog 'on, Istami qog ‘on bo ‘Idilar,
О 'Itirib, turk buduni elining to ‘g ‘rilarin
Tutaberdilar, etaberdilar.
To ‘rt yoni ко ‘p yog
7
ermish,
Urush qilib
To ‘rt yondagi budunni
Ко ‘p olmish, bo ‘yin egdirmish.
Boshlig 'in bo 'ysundirmish,
283
Tizligin cho'kkalatmish
Ilgaridci Qodirqon yushgacha
Kiruvdci Ternir qopug ‘qa qadar ко ‘ndirmish.
Ikkisin orasida erdi о ‘k.suz ко ‘к turk
Endi о 'Itirar ermish.
Bilka qog 'on ermish
Alp qog'on ermish.
Buyruqchilar ham bilka (bo 'Igan bo 'Isa)
ermish,
Alp bo ‘Iga bo 'Isa ermish.
Beklari yana buduni у ana to 'g 'ri ermish
Shutting uchun ancha qo
7
tutgan bo 'Isa ermish,
Qo
7
tutib to 'g 'riliq etmish.
O'zicha (so'ngra) о 'Idilar.
Yig 'ichilar, sig 'tavchilar
О 'ngdagi кип chiqishda
Cho ‘llig ' Bekli eli. Tabg 'ach, Tunut,
A
var, Rum, qirg 'iz, uch qiriqan
0 ‘g ‘uz, tatar, xitoy, tatibi
Buncha budun
kelibon
Sig
‘tarnish, yig lamish,
Shunday ко ‘hJik qog 'on edi!
Shuiida kichik inisi qog 'on bo'lmish,
Kichik о ‘g 'lido qog ‘on bo'lmish скип.
Shunda kichik inisi kattasidek,
Qilmadi ekan.
О ‘g 'li ota.sidek
Qilmadi ekan
Biliksiz qog
on
bo 'Iganmish ekan,
2 84
Tushunchasiz qog‘on bo ‘Iganmish ekan.
Buyruqchilari ham biligsiz ekan
,
Tushunchasiz ermish ekan,
Beklari, buduni to ‘g ‘ri bo ‘Imagani uchun,
Tobg 'on budun qing 'irligi uchun.
Inilari, og 'olari (о 'zaro) urushganlari uchun,
Beklari, budunlari urushganlari uchun,
Turk budun ellashgan elni buzg un etmish.
Qog ‘onlangan qog 'onni tuban etmish.
Tabg 'ach budunga qattiq о 'g ‘illari qul bo 'Idi
Sulu qizlari cho 'ri bo ‘Idi.
Turk beklar turk otini у о ‘qotti.
Tabg ‘ach beklarining tabg 'ach otini tutubdi.
Tabg 'ach qog ‘onga bo 'yin egmish.
Ellik yil (unga) ishi, kuchini bermish.
Ilgari kuntug ‘ishda
Bekli qog ‘ong ‘o qadar urush qilarmish
Ortda Ternir qopug ‘ga qadar urush qilarmish
(Endi) Tabg ‘ach qog ‘onga elining to ‘rini berib
qo 'ymish
Turk qora qomug ‘ budun bunday demish:
Elli budun erdim.
Elim endi qani?
Kimda el qozonaman, der ermish.
Qog ‘onlig ‘ budun erdim,
Qog ‘onim qani?
Ne qog 'onga ishimni, kuchimni berurman, der
emish.
Shunday deb Tabg ‘ach qog ‘onga yog 'iy bo ‘Imish.
Yog ‘iy bo 'lib,
(Hech narsa) eta va yarata olmay
Yana bo ‘yin egmish.
285
Do'stlaringiz bilan baham: |
