Alisher navoiy nom idagi samarqand davlat um versiteti a bdu r ash id a b d u r a h m o n o V



Download 7,93 Mb.
Pdf ko'rish
bet125/190
Sana16.03.2022
Hajmi7,93 Mb.
#496288
1   ...   121   122   123   124   125   126   127   128   ...   190
Bog'liq
abdurashid abdurahmonov turkiy adabiyotning qadimgi davri

A chumiz, apamiz Yanm qag ‘an,
Tort bulungug ‘ qismish, yig ‘mish, yanxbish, basmish,
Ol qan yoq boltuqta kasra,
Alyitmish, bichxinmish.
(Achamiz, otamiz Bumin qog'an,
To ‘rt bo 'lakni qismish, yig ‘mish, yoymish, bosmish.
Ul xon yo ‘q bo Ugandan so ‘ngra,
El у о ‘q bo ‘Imish, qochishmish).
B o‘min dastlabki turk xoqonlaridan hisoblanadi. Uning 
hayoti to ‘g‘risida rivoyat yoki afsonalar yaratilgan bo ‘lishi 
kerak, chunki Kul tegin va Bilga xoqon yodnom alarida 
B o‘min haqida ham so ‘z borishi shundan dalolat beradi.
Bo‘ri qadimdan barcha turkiy xalqlaming totemidir. Ashin 
urug‘i o‘zlarini bo'ridan tarqalgan deb hisoblashlari to ‘g‘risida 
afsonalar mavjud. «Alpomish»da Boybo‘ri, «Q o‘rqut ota 
k ito b i» d a
B o y b o ‘ra k
o b ra z la rin in g
y a ra tilish i, 
« 0 ‘g‘uznoma»da b o ‘ri turkiy qavmlami boshlovchi asosiy 
qahramon darajasigako‘tarilishi qadimiy e’tiqodlar ifodasidir. 
Enasoy yodnomalaridagi Chuchuk Bo‘ri Sangun ismi ham 
totem lik belgis.i b o ‘lib, u qadimgi turkiy dostonlar bilan 
yodnomalar o'rtasidagi yaqinlikni ko ‘rsatadi. Yoki turkiy 
dostonlarda, masalan, «Alpomish», «Manas», «Qo‘rqut ota 
kitobi»da ot yaxshilik belgisi, qahram onning eng yaqin 
safdoshi va do‘sti sifatida shakllangan. 0 ‘rxun yodnomasidagi 
Kul teginning Bo‘z oti ham shunday belgilardan hisoblanadi.
Toshbitiklarning har biri o ‘ziga xos mustaqil adabiy- 
tarixiy asardir. U she’riy yo‘lda bitilgan. 0 ‘z davrining ruhi
265


singdirilgan. Shu sababli ham I.V. Stebleva ulami «tarixiy 
qahram onlik poem alari» deb ataydi. 0 ‘rxun va Enasoy 
toshbitiklari barcha turkiy xalqlarning adabiy yodgorligidir. 
Qadimgi turkiy adabiyotning vorisi hisoblangan bugungi 
k o ‘plab milliy adabiyotlar unda o ‘z tarixini, shakllanish 
jarayonini, katta hajmli nodir asarlarning tug'ilish ildizlarini 
ko ‘radi. XX asr qozoq yozuvchisi M. Avezov shunday yozadi: 
«har qanday tadqiqotchi yodnom alam i o ‘qib, «Manas»dagi 
Manas, Almambet, Kubak, simoqlaming qahramonligi bilan 
y o d n o m alard ag i h a rb iy y u rish la r, ja n g la r, o lish u v lar 
o ‘rtasidagi parallellikni ko ‘rishi mumkin».

Download 7,93 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   121   122   123   124   125   126   127   128   ...   190




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish