Alishe r navoiy nom idagi sam arqand davlat uni versiteti

Tizim deb, tartiblangan, o`zaro uzviy bog`langan va birgalikda umumiy 
funksiyani bajaruvchi elementlar to`plamiga aytiladi.
Demak, ta’lim jarayonini bir tizim deb qarasak, uning tashkil 
etuvchilari (elementlari)ga quyidagilar kiradi: ta’lim maqsadi, o`quv 
maqsadlari (kutilayotgan natijalar), ta’lim beruvchi, tahsil oluvchi, ta’lim 
mazmuni, ta’lim metodi, ta’lim shakli, ta’lim vositalari, nazorat va baxolash.
Ta’lim jarayonini loyihalashtirishda sanab o`tilgan elementlardan birortasi 

---

36
e’tibordan chetda qolsa, noto`g`ri tanlangan bo`lsa, tizim ishlamaydi, demakki, 
ta’lim jarayoni oldiga qo`yilgan maqsadga erishilmaydi. Tizimning faoliyati uni 
tashkil etuvchi har bir elementiga va, o`z navbatida, har bir element bir–biriga 
chambarchas bog`liq. 
O’qitish, yozish va tanqidiy fikrlash-UYoTF loyihasida tanqidiy fikrlash 
asoslarini bayon etishdan oldin modellashtirishgan mashg`ulot o`tkazish nazarda 
tutilgan. Bunday ketma-ketlikni saqlashdan maqsad tenglovchilarga yangicha 
yondashuvning, avvalo, ukituvchi «uzidan utkazib kurishlari»ni, sungra uning 
nazariy asoslarini uzlashtirishga kiritishlarini ta’minlashdan iborat. 
Ko`rgazmali mashg`ulotning maqsadi–o`qitishning yangicha yondashuv va 
uslublari doirasida o`qituvchi va o`quvchi faoliyatini namoyish qilish, uning 
ishtirokchilariga faol bilim modelini taklif qiladi. 
Ma’ruzaning davomida o`quv materialining har bir satr boshining mazmuni 
baholanib, xulosa varaqni chap tomoniga qalam bilan maxsus belgi qo`yib 
boriladi; 
«u»-o`qitayotganingiz sizning bilgan va o`ylab turganingizga mos tushsa ; 
«-»-o`qiyotganingiz sizning bilgan va o`ylab turganingizga qarama-qarshi 
bo`lsa; 
«+»-o`qitayotganingiz siz uchun yangilik bo`lsa; 
«?»-o`qitayotganingiz tushunarli bo`lmasa yoki bu haqda siz batafsilroq 
ma’lumot olishni xohlasangiz. 
Siz bu belgilar yordamida axborot to`g’risidagi o’zingizni yaxlit 
tasavvuringizni aks ettirishingiz lozim. Bu usul o’quvchiga yangi axborotni 
noma’lum yoki yangi, tushunarsiz yoki e’tiroz bildirish lozim bo’lganlarga ajratib 
baholash imkonini beradi. 
Shunday qilib, o’quvchilar axborotni uzlashtirishga ongli ravishda 
yondashishlari uchun ular matnni tushunish jarayonini kuzatib berish hisobiga 
matn mazmunini uzoq muddat ongda shakllantirishga bu esa uzlashtirishning ortib 
borishiga olib keladi. 

---

37
Mustaqil o’qishga yakun yasab